Burgemeester Cornelis Pijper 1830 – 1907 (een man van eigen bodem)

Door Co de Rijcke

In de periode van 1867 tot 1881, dus in 15 jaar, heeft Hoogwoud 6 burgemeesters gehad. Dit waren A. Magnin (1866 — 1867), Mr. C.A.F.A. Hooft Graafland (1867 — 1873), P.J.A. de Bruine (1873 — 1877) en J.C. Albrecht (1877 — 1881). Van hen waren er die maar 1 á 2 jaar burgemeester waren. De Hoogwouders waren dit meer dan zat. Niet omdat ze niet capabel waren, integendeel, maar omdat Hoogwoud door hen gebruikt werd om ervaring op te doen, als een soort springplank naar een grotere gemeente. Het was een komen en gaan. Voor een goed bestuur van de gemeente mocht dit niet zo doorgaan. In Hoogwoud wilde men een man van eigen bodem, of in elk geval iemand uit West-Friesland. In 1881 werd deze wens werkelijkheid. Als opvolger van burgemeester Albrecht werd de eerste wethouder, de heer C. Pijper, per 2 december 1881 tot burgemeester van Hoogwoud benoemd.

Cornelis Pijper wordt geboren op 11 mei 1830 en is de zoon van, de van origine uit Twisk afkomstige, Klaas Pijper en Anna Sijp. Klaas trouwde Anna in 1828 en kocht de boerderij 'Hoogh hout wout' op de Gouwe in 1830 van de erven Sijp (zie uitgave Vroeger was alles aars juli 1998). Cornelis Pijper zou de boerderij in 1881 van zijn vader kopen en daardoor de 2e Pijper op de boerderij worden. Cornelis trouwt in 1848 met burgemeestersdochter Grietje Appel.

Zij krijgen samen 6 kinderen. In 1863 komt Grietje Appel te overlijden. Cornelis trouwt hierna met Geertje Kreeft die 1890 overlijdt. Cornelis Pijper treed in totaal 3 maal in het huwelijk. In mei 1891 trouwt hij met zijn derde vrouw Elisabeth Appel, de zuster van zijn eerste vrouw. Zij was de weduwe van Jb Rooker. Cornelis Pijper overleed op 15 mei 1907 na een kortstondige ziekte van 4 dagen. Elisabeth overleed in 1928.

Burgemeester Cornelis Pijper en z'n 1e vrouw Grietje Appel

Bestuurder

Cornelis Pijper was een vooruitstrevende boer en een goed bestuurder. Hij introduceerde een authentieke Noord-Hollandse kaas, de z.g. `Meshanger' kaasjes. Het recept was een familiegeheim, dat lange tijd bewaard is gebleven, maar is nu toch onthuld. Meer over de Meshanger kaas kunt u lezen in het artikel Familie geheim onthuld in deze uitgave. Zeer trots was hij op het eerste stoomgemaal in zijn werkgebied nl. het stoomgemaal van Aartswoud. Als polderbestuurder was hij sterk betrokken bij de verdere versterking van de bemaling.

Op zijn boerderij aan de Gouwe begon boer-burgemeester Cornelis

Pijper aan het einde van 'de zomerstal' aan de linkerkant de productie

van meshangerkaas.

Cornelis Pijper was wethouder in Hoogwoud.

Burgemeester J.C. Albrecht deelt echter op 5 nov. 1881, tijdens de vergadering van de Raad der Gemeente, mee benoemd te zijn als burgemeester van Buiksloot en Nieuwendam. Hij verklaart dat de omstandigheid van het niet aanwezig zijn ener geschikte woning, waardoor hij verplicht was elders te wonen, de voornaamste reden is geweest waarom hij streefde naar overplaatsing.

Burgemeester

Op 2 dec. 1881 wordt Cornelis Pijper benoemd als burgemeester. Ter gelegenheid van zijn intrede is een groot feest gevierd op vrijdag 9 dec. 1881. Toen de nieuw benoemde burgemeester uit Haarlem terugkeerde, werd hij bij het station Noord-Scharwoude opgewacht door de raad en de gemeentesecretaris de heer W. Vletter. Aan de grens van de gemeente stond een erewacht van tachtig ingezetenen te paard, benevens een aantal Hoogwouders in rijtuigen. Bij het raadhuis aangekomen betuigde de toegestroomde menigte 'door luiden bijval hunne ingenomenheid met dit feest' De schooljeugd zong een feestlied in het wit gekleed en er werd een bloemenruiker aangeboden en onder het strooien van bloemen werd de nieuw benoemde burgemeester het volgend versje toegezongen:

't is feest nu voor ons allen

wij zijn opregt verblijd

wij hopen dat deze bloemen

u beiden zeer verblijdt

wij wenschen dat Gij lang nog 
voor Hoogwoud blijft gespaard 
en dat Gij voor de jeugd steeds 
u vriendlijk toont en waard.

 

De burgemeester bracht aller dank en verzekerde ten zeerste aangedaan te zijn door dit eerbetoon. Hij beloofde alles in het werk te zullen stellen onpartijdig en nauwgezet het belang van de gemeente te dienen. Wethouder Jb. Vlaar sprak hem toe en na de officiële raadsvergadering verliet men het raadhuis om ten huize van de familie Pijper nog na te zitten voor een gezellige bijeenkomst. De gemeentesecretaris weet nog te vertellen, dat de burgemeester honderd gulden gaf voor 'Volksmin' Voor een traktatie der kinderen en dat de gehele gemeente getooid was met vlaggen, terwijl bij het raadhuis een erepoort was opgericht, die 's avonds in het schijnsel van vele vetpotjes het opschrift toonde, dat daardoor duidelijk te zien was.

Ja, juicht vrij, Hoogwoud 
Geen leed zal u genaken

Cornelis Pijper zal voortaan

voor uwe regten waken.

De voorgaande gegevens heb ik gehaald uit de stukken van de raadsvergaderingen welke te vinden zijn in het streekarchief in Hoorn en ik ben wat uitgebreider in gegaan op de inhuldiging zoals dat in de 19e eeuw in het algemeen ging.

Raadsperiode

Tevens heb ik voor de periode dat Cornelis Pijper burgemeester was (2 dec. 1881 tot 25 november 1905) in de raadstukken wat anekdotes opgezocht om een indruk te geven van wat er in die tijd in de vergadering zoal werd besproken.

16 aug. 1882

Beschikking van minister van waterstaat, handel en nijverheid van 29 juni jl. dat voor de aanleg van de stoomtramweg van Schagen naar Spanbroek enz. kan worden toegepast de onteigeningswet.

1883

Verzoek om afschaffing van de najaarskermis, maatregelen tegen cholera, de regenbakken moeten van deksels voorzien en op geschikte plaatsen moeten 3 pompen aanwezig zijn en er mogen geen schadelijke mestputten op sloten aangesloten zijn.

10 dec. 1883

Besluit van het Hervormde kerkbestuur over het maken van een weg door de kerkelijke eigendommen, geprojecteerde weg van de Tropweere naar de Zeedijk. Burgemeester Pijper wordt gemachtigd met betrokkene in overleg te treden en de weg niet door te laten lopen tot de Zeedijk. En wat wordt besloten, ja wel, de weg te maken tot het land van burgemeester C. Pijper. In de verkaveling van de Gouwe in onze tijd speelt deze weg ook nog een rol, want het is de bedoeling deze weg als fietspad door te trekken naar de Westfriese zeedijk.

25 nov. 1885

Er wordt bepaald de straten te doen schrobben tegen 10 ct. per uur en dat, net als vroeger, de bedelarij niet wordt toegelaten.

20 aug. 1890

De heer Jb. Hartog opperwachtmeester in afd. de Weere, dat bij de onlangs plaatshebbende brand op de Gouwe, tot bewaring van het daaraan grenzend huis van de heer C. Kuiper, zich zeer verdienstelijk hebben gedragen de personen R. de Boer, Jn. Hartog, P. Rol, Jb. Kort, H. Groot en P. Kuin aan welke personen fl. 2.50 elk wordt verleend. Tevens wordt besloten aan de borden te publiceren dat hij die bij brand het eerst met een paard bij de spuit is om die te halen, deswege een beloning zal genieten van fl. 3,-.

23 oct. 1890

Frans de Beurs Rzn. te Aardswoud fl. 3,- beloning te verstrekken voor zijn onlangs verleende hulp in opsporen van een misdadiger.

30 nov. 1897

Besloten wordt de levensgrote buste van hare majesteit de Koningin om het hoge bedrag der kosten niet aan te schaffen. Dat de gemeente veldwachter C. Kuin gedurende 25 jaren de betrekking van doodgraver met ijver heeft vervuld en wenst de raad voor te stellen hem daarom als erkenning van verdiensten een geschenk aan te bieden. Met het voorstel van de voorzitter wordt besloten hem als aandenken een zilveren bril met dito brillenhuis te vereren, tot het bedrag van ongeveer fl. 10,- tot uitvoering waarvan de voorzitter volmacht wordt verleend.

Dat waren nog eens andere tijden dan tegenwoordig, geen bouwlocaties, asielzoekerscentra en herindelingen. Als ik zo de stukken doorgelezen heb, heb ik de indruk dat Cornelis Pijper een gezien burgemeester was die bestuurlijk de zaken goed in de hand had. In de notulen van de gemeenteraad van Hoogwoud lezen we regelmatig over positieve handelingen van de Burgemeester. Hieronder zijn er een aantal samengevat:

1. Burgemeester Pijper was een man die wist wat hij wilde, die zonder omhaal recht op zijn doel afging en handelde tot welzijn voor de gemeente.
2. Waardering over zijn werk en een prettige samenwerking met de wethouders en raadsleden.
3. Zijn grote inzet voor de agrarische werkgelegenheid en in het bijzonder voor de afwatering van de
4. Hij was een groot voorstander van het verenigingsleven in de gemeente o.a. kolven, schaken, dammen, quadrille, toneel en zang.
5. Hij gaf jaarlijks steun en medewerking aan de 'poepen' Poepen waren seizoenarbeiders uit Drente, Overijssel of Duitsland, die hier kwamen om bij de boeren gras te maaien en andere oogstwerkzaamheden te verrichten.

Conclusie: Burgemeester Pijper functioneerde goed.

Ridder van Oranje Nassau

Op 24 november 1905 wordt Cornelis Pijper bij koninklijk besluit benoemd tot 'ridder in de orde van Oranje Nassau' Op 25 november 1905 neemt hij, op vijfenzeventig jarige leeftijd, eervol ontslag. Tijdens zijn afscheidsrede houdt hij een pleidooi om weer een 'Westfries aan het hoofd van de gemeente te krijgen. Want die laat niet los', zo betoogde hij. Cornelis Pijper was iemand die wist wat hij wilde. 'Pottenkaikers' had hij niet nodig, toen de ideeën van openbaarheid van raadsvergaderingen begonnen op te komen. Als burgemeester werd Cornelis Pijper opgevolgd door de heer J. Breebaart (1906-1930).

Links op de foto het huis waarin burgemeester Pijper vanaf 1887 

woonde tot zijn dood in 1907. In het midden van de foto zien we

de, helaas spoorloos verdwenen, dorpspomp. In 1928 kocht de

familie Bakker dit huis en begon er een garagebedrijf in.

Nog 2 jaar leefde hij als ambteloos burger in het huis (ook wel heerenhuis genoemd) waar nu de familie Tuk woont. Dit huis is vanaf omstreeks 1700 in bezit geweest van de erfgenamen van Carolus Heijnsius van Willegen, de laatst bekende erfgenaam uit dit geslacht was Antje van der Straten. Mogelijk kocht Cornelis Pijper dit huis vlak na het overlijden van Antje. Vanaf 1887 woonde de burgemeester in dit huis tot hij daags voor zijn zevenenzeventigste verjaardag overleed op 15 mei 1907. In 1928 na het overlijden van Cornelis Pijper zijn derde vrouw Elisabeth, werd het heerenhuis verkocht voor Fl. 6.010,- aan Jan Bakker te Hoogwoud.

Kinderen

Zoon Dirk Pijper was de bekende folklorist — dichter, hij woonde op hoeve 'Fries en Vrij', aan de Middelweg te Opmeer. Op deze boerderij woont nu nog de familie Sjaak Glas. In de stukken van de familie vond ik het door Dirk Pijper geschreven volkslied 'Vrije Friezen':

Woorden door D. Pijper

Muziek door H.A. Maas

Door dr. G.L. van Balen Blanken toegewijd.

Vrij-e Frie-zen laat ons zin-gen 
On-ge-dwon-gen, fier en blijd

Laten we een groot juich-koor vor-men

Op West-Fries-lands heerlijkheid

Vrijheid bruischt in on-ze har-ten

Vrijheid ken-merkt on-zen zang

Vrijheid is ons aan-ge-bo-ren

Fries en vrij, Fries en vrij, Fries en vrij ons leven lang.

Land omringd door zwa-re dijken

Land, ontwoe-kerd aan de zee

Met uw vet-te kla-ver-wei-den

En het rus-tig gra-zend vee

Kleurig tooit uw zwar-te aar-de 
Bloeiend zaad en rij-pend graan

Kool en bloemen vruch-ten-gaarden

Welvaarts-bron, welvaartsbron, welvaartsbron, van 't volks bestaan.

Land van Rad-bout, Coen en Schouten

Willem Isbrantsz Bontekoe

Land van on-zen Pau-lus Pot-ter

Nooit ben ik u prijzens moe

Plekje grond, met rijk his-to-rie 
Waar de zee ruischt langs het strand 
'k Zing uw roem, uw glans en glorie

'k Heb u lief, 'k heb u lief, 'k heb u lief mijn dier-baar land.

Zoon Cornelis (Krelis Pijper) stichtte in 1899 samen met Hille van Zijdewind een particulier zuivelbedrijf. Dit fabriekje stond op de hoek van de Gouw — Boekelerweg, tegenover café 'de Egelantier' In de toptijd maakte men 100 kazen per dag, maar dan moest wel alle hens aan dek. Er was in die beginjaren van de vorige eeuw behoefte aan zulke kleine fabriekjes. In de zomer wisten de zelfkazers wel weg met de melk, maar ’s winters hadden ze ook nog wat melk over waar men ergens mee naar toe moest. Bovendien waren er nog kleine bouwers die behoefte hadden aan een kaasfabriek voor de afname van de melk van hun 'opzetters’. Opzetters waren koeien die door bouwers in de herfst, op de najaarsmarkt van Hoorn of Schagen, gekocht werden. Meestal waren het zgn. gelde koeien die niet meer drachtig werden. Ze werden door de bouwer gehouden om of te melken en vervolgens vet gemest met het afval van de bouwerij (afgekeurde aardappelen, wortels, etc) en dan verkocht aan de plaatselijke slager. In 1927 wordt de dagfabriek aan de Gouwe stopgezet en vrijwel alle daaraan leverende veehouders gaan naar het in 1914 opgerichte 'Aurora' over. De Opmeerse melkwagen reed toen al twee keer per dag door de Gouwe.

Bij de kruising Oosterboekelweg - Gouwe zien we de coöperatieve

kaasfabriek 'De Gouw' in 1910. Deze werd in 1899 gesticht door C.

Pijper, de zoon van de toenmalige burgemeester. Aannemer Willem

Groot van De Gouwe bouwde de kaasfabriek. Het gebouw staat er 

nog steeds maar het verloor haar functie. Op de foto v.l.n.r. moeder en

dochter Agie, Klaas Bakker en de knecht.

De 3e zoon Frederik Pijper werd hoogleraar in Leiden. In de Oosthoek's Encyclopedie vindt men over hem het volgende (1922 dl 9):

• Ned. Theoloog, geboren 1859 predikant te Enigenburg 1882, Kimswerd 1884, Veendam 1886, Berkhout 1890. Hoogleraar aan de Rijksuniversiteit te Leiden 22-2-1898, in de geschiedenis van het christendom en geschiedenis van de leerstellingen van de christelijke godsdienst. Streed als student mede oprichter van de vereniging tegen de prostitutie.
• Redacteur Ned. archief voor kerkgeschiedenis.

Dochter Trijntje Pijper trouwt met Simon Glas, veehouder in de Weere. Dochter Anna Pijper trouwde met Jan Koorn en Maartje Pijper trouwde met Jacob Helder en zij woonden enkele jaren op de boerderij 'Hoogh hout wout’.

Geraadpleegde informatiebronnen:

Stamboom "Trijntje Pijper"

'Meshanger' mevr. R. Appel te Schagen

Raadstukken 1881-1905 archief Hoorn

'Vroeger was alles aars' stichting Hoochhoutwout juli 1998

Jac. P. de Jong

Bernd Ooijevaar