Openbaar kleuteronderwijs in Hoogwoud

Door Bep de Haan-Appel

Op een vrijdagavond in het jaar 1948, werd er in Aartswoud een bijeenkomst gehouden van de Plattelandsvrouwen uit Hoogwoud-Aartswoud. Doel van deze bijeenkomst was de mogelijkheid te onderzoeken om te komen tot de oprichting van een kleuterschool in Hoogwoud. Men was algemeen van mening dat alleen een goede school, met veel gelegenheid tot buiten spelen en onder goede leiding, een uitkomst zou zijn. Staande de vergadering werd een voorstel ingediend tot verbouwing van een oude schuur op het erf van de heer S. Wit (momenteel de brandweerkazerne achter Op Stap). De eigenaar was de heer Rens Pool. Dit gebouw was een voormalige paardenschuur. Men vond deze plek bijzonder geschikt; van drie kanten afgesloten tegen koude en wind, een ruim speelveld en veel zon. Maar had dit een kans van slagen? Wat zou dit gaan kosten en waar moest het geld vandaan worden gehaald? Dit alles moest eerst worden onderzocht, maar bovenal was de hamvraag: wil de heer R. Pool deze schuur wel verkopen? Diezelfde avond werd er een commissie samengesteld om de haalbaarheid te toetsen. De leden van de commissie waren: Mevr. M. Wit-Koopmans, Mevr. B. Bossen-Kuipers, L. Klomp en C. Snel en de heer J.S. Runeman, hoofd van de openbare school van Hoogwoud.

De stenen voor de nieuwe kleuterschool worden afgebikt.

Rechts op de foto meester Runeman.

Op de achtergrond het schooltje.

Hoogwoud krijgt kleuterschool

De dag na de bijeenkomst in Aartswoud werd Rens Pool door de hoer Runeman benaderd met het verzoek of er een mogelijkheid was tot de verkoop van die schuur, voor een toch wel heel noodzakelijk doel. De heer Rens Pool verleende meteen zijn volledige medewerking en stelde zijn schuur ter beschikking. De huurprijs werd vastgesteld op een bedrag van 1 gulden per jaar. Dit werd in een officieel huurcontract vastgelegd. Beschreven werd dat deze schuur, met bijbehorende grond, staande aan het Zuideinde D 46 te Hoogwoud, voor de tijd van 10 jaar, ingaande 1 mei 1949 en eindigend op 30 april 1959, verhuurd werd aan de Stichting Kleuteronderwijs Hoogwoud. De huurprijs diende te worden voldaan op 1 mei, ingaande 1 mei 1949. Opvallend detail is dat het contract pas in juni 1951 is getekend. Een maand na de eerste bijeenkomst kon men de ouders al laten weten dat er een kleuterschool kwam. Op dinsdag 28 december 1948 was er een algemene vergadering in café Keizer (nu Het Witte Huis) waar de plannen bekend gemaakt werden. Boven aan de uitnodiging stond: Als Hoogwoud iets wil, kan dit bereikt worden. De kosten werden beraamd op fl.1.200,- tot fl.1.400,-. Voor die jaren een fors bedrag, wat door de ouders moest worden opgebracht. Maar men was er van doordrongen dat goed kleuteronderwijs heel belangrijk voor de kinderen was. Men klopte eerst aan bij de Coöperatieve Boerenleenbank Hoogwoud (Rens Pool was kassier bij deze bank). Ook de ouders werden bezocht door de heer Runeman en mevrouw Wit-Koopmans. Aan hen werd een bedrag van 25 gulden gevraagd (een weekloon in die tijd). Niet iedereen kon echter zo'n fors bedrag missen; zo waren er ook ouders die 10 gulden offerden. De commissie was bijzonder tevreden met het bereikte resultaat.

Ome Rein Oosterveld. Het volgende versje werd door hem vaak opgezegd:

's morgens vroeg komt kukeleku, 
met zijn rode kammetje, 
boven op het damhek staan, 
en vraagt om een boterhammetje.

De verbouwing

Nadat gebleken was dat er op financieel gebied voldoende draagvlak was, kwam de volgende stap: de verbouwing. Maar eerst moest er worden gesloopt. De eerste plank lostrekken ging nog wel, maar wat moest er dan allemaal gebeuren om van een paardenstal een school te maken? Door vaders van de kleuters is er heel veel tijd ingestoken. Onder vakkundige leiding van de firma Snel werd een schooltje gerealiseerd dat aan alle eisen voldeed. Er viel voldoende licht naar binnen, er kon op verantwoorde wijze worden gestookt en het hele terrein was goed afgehekt. Er zaten twee kleine toiletten in (met halve deurtjes, want de juf moest alles goed in de gaten kunnen houden). Voor de juf zelf was er geen toilet. Zij moest bij buurvrouw Annie Wit-Druif aankloppen, maar dat was geen probleem. Door de ouders werd een rooster opgesteld om het schoonhouden van het gebouw en het stoken van de kachel zelf te verzorgen. Er was geen geld voor een betaalde kracht, dus kwamen er iedere vrijdagmiddag na schooltijd twee moeders die het hele gebouw onder handen namen. Mevr. Wit-Koopmans vertelde dat zij geluk had, want voor haar was er altijd een groep die 'skiet-skoon' was, dus dan had je het toch altijd wat makkelijker. Er werd in die tijd wel gezegd dat dit het schoonste schooltje van Nederland was. In de winter zorgden de vaders dat het lekker warm was wanneer de juf en de kinderen binnen kwamen.

Aanstellingsbrief van juffrouw Alie Klaver.

De feestelijke opening

Zondag 10 april 1949 was een gedenkwaardig dag, want toen vond onder grote belangstelling de opening van de kleuterschool plaats. Twee kleuters knipten een lint door en vervolgens konden de bezoekers een kijkje nemen in de school om met eigen ogen te zien wat er met vereende krachten was bereikt. De kinderen namen de zandbak meteen in gebruik en de ouders hadden geen kind meer aan hen. Vervolgens ging het hele gezelschap naar café Keizer (thans Het Witte Huis) waar de overdracht plaats vond. De schooltijden waren gelijk aan de lagere school: 's morgens van 9.00 uur tot 11.30 uur en 's middags van 13.15 uur tot 15.30 uur. De kinderen konden onder de middag ook overblijven. Hiervan word veel gebruik gemaakt, want veel van de kinderen kwamen vanuit Aartswoud, de Westerboekelweg en de Gouwe. De juffrouw had dus ook tussen de middag nog een taak en dat is zo gebleven tot 1971, toen kwamen er overblijfmoeders.

Voor de eerst schooldag was het verzoek gedaan om de kinderen een houten schopje en een stevig stukje speelgoed mee te geven. Zo kon men de materiaalkosten enigszins drukken. Ook was er een verzoek om wat planten of te staan, want bloeiende planten fleuren het geheel op en er was geen geld om ze zelf te kopen. Als schoolgeld werd een bedrag van f1.0,60 ct. per week per kind vastgesteld, bij twee kinderen uit een gezin word dat fl. 1,-. Er werden ook donateurs gezocht die voor een minimum bedrag van fl. 1,- per jaar de school konden ondersteunen.

De aanstelling van een kleuterjuffrouw

De Stichting Kleuterschool Hoogwoud benoemde met ingang van 10 april 1949 Mej. Alie Klaver tot kleuterleidster van deze school, op een jaarwedde van fl. 720,-. 

Juffrouw Alie Klaver onderricht de kinderen onder de fruitboom.

Alie Klaver was nog maar 17 jaar oud en nogal verlegen, zoals ze zelf onlangs vertelde. Ze woonde in die jaren op het Verlaat en was vroeger een buurmeisje van mevrouw Wit-Koopmans. Toen zij dan ook voorgedragen werd door mevrouw Wit, en de andere leden met haar kennis maakten, hadden ze er alle vertrouwen in. De kinderen waren bij haar in goede handen. In een brief aan de ouders werd dan ook gezegd: 'U kunt er van verzekerd zijn dat uw kinderen bij haar in goede handen zijn. Zij zal uw kinderen met veel geduld en toewijding op verantwoorde wijze bezighouden.' Juffrouw Klaver had haar MULO diploma in 1948 behaald en is toen op een kleuterschool in Winkel gaan werken. Daarna heeft ze een stageplaats in Nieuwe Niedorp gekregen en is in 1949 naar Hoogwoud gekomen waar zij met veel plezier heeft gewerkt. Daarnaast deed ze ook de opleiding Fröbelonderwijzeres in Den Helder waar ze den keer per week naar toe ging. Ze fietste dan na schooltijd van Hoogwoud naar het Verlaat, at snel wat en fietste vervolgens naar Noord-Scharwoude om daar de trein te nemen naar Den Helder en was dan 's avonds om elf uur weer thuis. De opleiding heeft ze niet afgemaakt, ze had inmiddels trouwplannen en om het karige salaris een opleiding te betalen en ook nog een uitzet bij elkaar te sparen was niet haalbaar. En zo nam de eerste kleuterjuf alweer op 30 september 1951 afscheid van de kinderen uit Hoogwoud. Haar fotoboek is nog een stille getuigen van dit afscheid en van haar tijd daar in dat kleine gebouwtje, die school met twee klassen en die betrokken ouders. Alie Klaver trouwde op 4 januari 1952 en vertrok met haar man Wim Remt naar Indonesië, waar hij werkte voor de Amsterdamse Rubbermaatschappij. Ze werd opgevolgd door Annie Zwagerman, haar vader was bij de politie en woonde in Hoogwoud naast het politiebureau.

Juffrouw Alie Klaver geeft les in het gras.

Problemen over wasgoed

Bij een bezoek van de school inspectrice merkt deze op 'dat het niet aanbevelenswaardig was dat kinderen uit keken op drogend wasgoed'. De kleren die daar in de zon hingen te drogen waren van de fam. Wit. Daar de school wel wat verplichtingen had tegenover de fam. Wit heeft men de opmerkingen van de inspectrice naast zich neergelegd. Toen de fam. Wit verhuisde, werden de drooglijnen verwijderd. Maar de nieuwe bewoners (de fam. Theo Groenewoud) moesten ook hun was drogen en dat gaf problemen. De burgemeester moest er helemaal aan te pas komen en de heer Runeman moest uitleggen waarom de was van de fam. Wit er wel mocht hangen en die van de fam. Groenewoud niet. De burgemeester besliste uiteindelijk dat de was mocht worden opgehangen.

De kleuterschool in 'de paardenschuur'. 

Op de achtergrond zien we links juist café Het Witte Huis.

Een nieuwe voorzitter

In een vergadering van 14 oktober 1954 trad de heer Runeman of als voorzitter. Vervolgens werd met algemene stemmen de heer J. Slooten gekozen voor deze functie. De heer J. Slooten is de heer Runeman ook opgevolgd als hoofd van de openbare lagere school. De belangstelling veer het schooltje groeide nog steeds en al heel spoedig moest er een wachtlijst worden aangelegd. Maar de exploitatie werd moeilijker, vooral door de stijging van de salarissen. Tevens werden de voorzieningen voor het schooltje steeds kostbaarder. Er kwam heel wat creatief denkwerk aan te pas om de touwtjes aan elkaar te knopen.

Toen kwam er een nieuwe wet die bepaalde dat ook het kleuteronderwijs onder de zorg van de overheid ging vallen. Aan een nieuw onderkomen kon men nu ook denken en dan zou het schoonmaken en kachel stoken ook tot het verleden behoren. Dankzij de medewerking van de burgemeester en de school inspectrice werd het openbaar kleuteronderwijs van Hoogwoud op de urgentie lijst geplaatst. In de raadsvergadering van 25 april 1956 werd besloten tot de bouw van een kleuterschool. De firma Snel en de Boer gingen dit bouwen en de kosten bedroegen fl. 50.000,-. De school werd geplaatst in het uitbreidingsplan van Hoogwoud, op een rustige locatie nabij de Speelweide. Het gebouw op zich mocht als een der modernste worden genoemd, met een groot speellokaal een spreekkamertje en een ruime hal. Met de kerstvakantie van het schooljaar '56/57 werd afscheid genomen van het oude schooltje en behoorde het daarmee voorgoed tot het verleden.

Kleuters uit Hoogwoud in een modern gebouw

Zo werd er in de krant van 8 januari 1957 melding gemaakt van de feestelijke opening van de kleuterschool. Pieter Davidson en Hilletje Kieftenburg mochten aan de inspectrice Mevr. Stoll de sleutel overhandigen van het nieuwe gebouw.

Opening van de kleuterschool van Hoogwoud (later

Kindervreugd genoemd). Op de foto zien we rechts Pieter

Davidzon en niet zichtbaar Hilletje Kieftenburg. Zij hebben

de sleutel overhandigd waarmee de inspectrice mevrouw Stoll

de nieuwe school opent. Naast haar staat T. Sanders 
en daarnaast dhr en mw Breebaart.

Heel veel mensen wilden getuige zijn van de ingebruikname van deze moderne school. Op plechtige wijze werd het gebouw voor geopend verklaard. Burgemeester Breebaart memoreerde in zijn speech de begin jaren en bracht hulde aan de mensen van het eerste uur, zij waren mensen van de daad. Hoofd inspectrice Mevr. Stoll zei dat deze school niet gezien moest worden als een bewaarschool, maar als een plaats waar kinderen werden voorbereid op het komende leren. De eerste voorzitter, de heer Runeman, liet weten dat hij met gemengde gevoelens kennis had genomen van het boelhuis(de openbare verkoping) van alle oude materialen. 'In die oude school zit immer ons bloed. Wij bikten zelf de stenen tot we de blaren in ons handen hadden.' Zo werden er nog heel wat oude herinneringen opgehaald en kreeg het gemeentebestuur nog een cadeau overhandigd van de heer Slooten. Het boelhuis had nog zoveel geld opgebracht, dat er een projector van gekocht kon worden. Het oude gebouwtje werd gesloopt. Nu zijn er alleen nog de foto's en de verhalen die ons herinneren aan die bijzondere kleuterschool. In 1969, bij de opening van het tweede lokaal, is de naam Kindervreugd aan de school gegeven.

Op deze foto uit 1957 zien we de openbare lagere school met

op de achtergrond de nieuwe openbare kleuterschool. De speelweide

was er al wel maar met de aanleg van de Burgemeester

Breebaartstraat en het Plantsoen was men net begonnen.

Vervoer uit Aartswoud

Tot 1961 werden de kleuters uit Aartswoud met de auto naar Hoogwoud gebracht en 's middags weer opgehaald. De daaropvolgende negen jaar gingen ze met de bus naar school toe. Toen werd er besloten om zelf een busje te kopen. Vanaf 1973 word deze bestuurd door een medewerker van de buitendienst van de gemeente Hoogwoud, de heer Rein Oosterveld. Als er onderweg iets bijzonders gebeurde, zo weet voormalig kleuterleidster Aafke Wit nog, bijvoorbeeld de geboorte van een kalf, dan werd er gestopt om het gebeuren te aanschouwen, en kwamen alle Aartswouder kleuters te laat op school. Omdat de kinderen tijdens de rit niet verzekerd waren, moest het vervoer vanaf 1976 anders geregeld worden. Jonkers B.V. uit Purmerend heeft het toen overgenomen. Tot 1982, toen de nieuwe school in Aartswoud geopend werd.

Op deze foto uit de zomer van 1967 gaan de kinderen met

juffrouw Aafke Wit naar zwembad het WoudMeer. Deze foto is

genomen op de Koningspade, ter hoogte van de boerderij van

de familie Koenis.

Kindervreugd gesloten

Noemenswaardig is nog dat de gemeente Hoogwoud in 1973 de beschikking had over twee openbare kleuterscholen. Bij de nieuw gebouwde school 'de Adelaar' waren ook twee speelwerklokalen voor de kleuters gebouwd. Kindervreugd bleef echter ook nog in gebruik. Deze situatie heeft geduurd tot 1983. Toen is Kindervreugd gesloten. Dit onder andere door de stichting van een openbare kleuterschool in Aartswoud, waardoor het aantal leerlingen op het Hoogwouder schooltje sterk daalde.

In 1983 werd Kindervreugd gesloten, letterlijk. De opening in januari 1957 had plaatsgevonden door het doorknippen van een lint, in 1983 werd er door de heer Breebaart weer een lint om de school heen geplaatst en vastgeknoopt. Na de sluiting van Kindervreugd, breidde de Adelaar haar aantal kleutergroepen uit van twee naar drie.

 Op deze foto uit het schooljaar 1962/1963 hebben we helaas niet

alle namen kunnen achterhalen doordat de kinderen niet

alleen uit Hoogwoud, maar ook uit Aartswoud, Spanbroek en

Veenhuizen kwamen. Na hun kleuterschoolperiode in

Hooogwoud vertrokken ze weer naar scholen in hun eigen

woonplaatsen.

Op de achterste rij v.l.n.r. zien we juf Blom, Hans de Boer, onbekend, onbekend, Marion v.d. Bel, 
Martien Mantel, Anja Langedijk, Willem Tuk en onbekend.

Tweede rij van boven: onbekend, Juultje Hendriks, Joke Rooker, onbekend, de Jong, Antina Rooker, 
Gertjan Kuipers, Klaas Aay, de Maijer en Klaas de Boer.

Derde rij van boven: Ella Ruiter, onbekend, onbekend, onbekend, Ellen Bossen, Karin Bossen, onbekend, 
onbekend, Els Hop, Harry Waal, Jeen Helling (?) en onbekend.

Voorste rij: onbekend, Gerrit Bakker, onbekend, onbekend, Janneke Toereppel (?), Alice Lont en onbekend.