Burgemeester Hoogenboom (Rechtvaardige Onder de Volkeren)

Door Bep de Haan-Appel

Op 5 maart 1997 is bekend gemaakt dat aan de oud-burgemeester van Hoogwoud, Dirk Hoogenboom, de titel is toegekend van: ‘Righteous Among the Nations’ (Rechtvaardige Onder de Volkeren) voor hulp verschaft aan Joden gedurende de periode van de Holocaust. Yad Vashem verzendt een medaille en certificaat van eer naar de ambassade van Israël in Den Haag, die vervolgens een ceremonie organiseert ter ere van Dirk Hoogenboom. Medaille en certificaat van eer worden uitgereikt aan zijn oomzegster, Mevrouw J. Beatrix Eigersma Hoogenboom. Tevens wordt zijn naam toegevoegd aan de ‘Righteous Honor Wall’ de Muur ter Ere van de Rechtvaardigen te Yad Vashem. Op 5 maart 1997 is er dan eindelijk recht gedaan aan deze man die zich terdege bewust was van het risico dat hij nam, om ten tijde van de bezetting onderdak te bieden aan een Joods echtpaar.

Dirk Hoogenboom echtgenoot en vader

Dirk Hoogenboom werd geboren op 9 december 1888 te Oud-Beijerland en huwde in 1922 met Otillie Diederichs in de plaats Remscheid (Duitsland). Op 18 oktober 1923 wordt er een dochter geboren die de naam krijgt Beatrix Hoogenboom. Dirk Hoogenboom werd op 26 januari 1931 burgemeester van de gemeente Hoogwoud. Na zijn installatie als burgemeester gaat het gezin Hoogenboom wonen in de pastorie van Aartswoud. Het zijn beslist geen makkelijke jaren geweest, de bekende jaren dertig die getekend werden door crisis, werkeloosheid en armoede. Toen hij op 4 augustus 1943 door een collega werd gefeliciteerd met zijn 12½ jarig ambtsjubileum zei hij dan ook, dat als de komende 12½ jaar ook zo zouden zijn het voor hem niet zou hoeven.

Hoogenboom was bevriend met de Gardiaan van het klooster der Franciscanen in Nieuwe Niedorp, Pater Fridolinus. Door bemiddeling van deze man kwam het gezin Hoogenboom in contact met het joodse echtpaar Hartog die een schuiladres zocht. Op de eerste verdieping van de pastorie werd er een kamer voor hen ingericht met een diepe kast, waar men door wat planken weg te halen, ongemerkt in een kleine ruimte kon komen. De deurbel was hoorbaar door het hele huis, zodat men tijdig weg kon komen.

Het woonhuis van de fam Hoogenboom in de voormalige pastorie van Aartswoud.

In dit pand vonden ook Joden een gastvrij onderdak.

22 augustus 1944

Die morgen gaat de voordeurbel en staat er een dame op de stoep die zich bekend maakt als een goede vriendin van mevrouw Hartog en dat het haar bekend is dat de pastorie haar woonadres nu is. Mevrouw Hoogenboom zegt haar dat zij geen mevrouw Hartog kent en verzoekt de dame om weg te gaan. Maar de vrouw komt zo overtuigend over en heeft veel informatie over deze familie dat mevrouw Hoogenboom haar vertrouwd en het echtpaar verzoekt naar beneden te komen.

Terwijl ze in de hal nog staan te praten wordt het huis omsingeld en komt de S.D. binnen. Om 10 uur die morgen ontving Hoogenboom op het gemeentehuis een bericht van zijn vrouw, met het verzoek om thuis te komen. Op de fiets gaat Hoogenboom vanaf het gemeentehuis naar Aartswoud, maar halverwege is een lid van de ondergrondse hem tegemoet gegaan en verzoekt hem dringend toch niet naar huis te gaan, want de S.D. zal hem beslist arresteren. Maar Hoogenboom was vastbesloten om naar zijn vrouw en dochter te gaan, wetende dat wanneer hij zou onderduiken, zijn vrouw en dochter opgepakt zouden worden.

Gemeentehuis Hoogwoud waar Hoogenboom zijn kantoor had.

Het Joodse echtpaar wordt zonder vorm van proces op transport gesteld naar Duitsland. Hoogenboom werd veroordeeld voor het verbergen van Joden en via Amsterdam en Vught op 2 september 1944 op transport gesteld naar het kamp Buchenwald. Vanuit Buchenwald is er vlak voor de bevrijding nog een transport geweest naar Theresiënstadt. Dit is verklaard door een medegevangene, Harm Lubben. Hij vertelde na de oorlog dat hij de laatste drie dagen in Buchenwald heeft doorgebracht met een man die zich voorstelde als Hoogenboom en vertelde dat hij burgemeester van Hoogwoud was. Tijdens dat transport zijn er veel mensen gestorven en werden langs de spoorbaan in massagraven begraven. Hoogenboom heeft het ook niet overleefd en is onderweg gestorven, dit alles volgens de verklaring van de heer Lubben.

Deze plaquette van Burgemeester Hoogenboom is aangebracht bij

het herinnerings monument tegen over het voormalige gemeentehuis.

De heer Louis Groen heeft in de uitgave Herinneringen aan de bezettingtijd van de Stichting Hoochhoutwout heel uitgebreid de gebeurtenissen rondom deze burgemeester weergegeven. Ook in de uitgave van 1997 van de Stichting Hoochhoutwout, De tijd maalt door…, heeft hij, naar aanleiding van de onderscheiding die is uitgereikt aan een lid van de Fam. Hoogenboom, geput uit verschillende bronnen. Voor het maken van dit artikel is ook de heer Louis Groen geraadpleegd.