De chroniqueur Olfert Schermer - Stichting Hoochhoutwout

De chroniqueur Olfert Schermer (een legendarische dagboekschrijver)

Bewerking door Erik Mooij en Louis Groen

Dit is alweer het zevende deel uit de door Olfert Schermer geschreven kroniek. Onze uitgave In het verleden ligt het heden uit 1999 bevat het deel van 1877 tot en met 1887, Een andere tijd uit 2000 bevat de jaren 1888 tot 1900, Scherven uit de Gouwe tijd uit 2001 bevat de jaren 1900 tot 1905, De verleden tijd uit 2002 bevat de jaren 1905 tot en met 1910, in Wat voorbij ging uit 2003 vinden we de jaren 1911 tot en met 1914 en in Oogst van het verleden uit 2004 vinden we de jaren 1915 tot en met 1918. De kroniek is een zeer uitgebreid werkstuk dat consistent is bijgehouden en blijk geeft van opmerkzaamheid van de auteur. Door zijn werkzaamheden als caféhouder kwamen veel dingen hem ter ore. Dit tezamen met zijn brede maatschappelijke belangstelling maken zijn kroniek tot een belangrijke bron voor historisch onderzoek. Daarnaast is het een zeer lezenswaardig werk dat het verdient om in gedrukte vorm vastgelegd te worden. De originele kroniek bestaat uit twee delen en loopt van 1877 tot en met 9 mei 1938. De Stichting Hoochhoutwout neemt elk jaar een deel op uit de kroniek.

Verantwoording

Gekozen is om een groot aantal zelfstandige naamwoorden zonder hoofdletter te herschrijven, om ze te kunnen onderscheiden van namen en duidelijker te zien waar een zin begint. Hier en daar is de interpunctie gewijzigd, zodat duidelijker wordt hoe de zin loopt en eindigt. Spelfouten zijn vrijwel overal intact gehouden, zodat men nog het eigen karakter van Schermers liberale beleving waarneemt. Ter wille van de leesbaarheid is hier en daar een ontbrekend woord(deel) geplaatst tussen ‘vierkante haken’, bijvoorbeeld in 1877: k[oeie]; 1878: na[ar]; 1893: contreb[u]sie. Wat tussen ‘kromme haken’ staat, bijvoorbeeld in (voorbeeld), is oorspronkelijk op die wijze door Schermer toegevoegd. Verduidelijkingen van de redactie zijn ingevoegd tussen accolades {Bijvoorbeeld}.

Café De Snip aan de Langereis.

Het jaar 1919

Dit behoort bij ‘t jaar 1919. Het is in Duitsl: nog lang geen vrede, de spartacusmannen: (dat zijn nietsdoenders) willen niet liever als roven en moorden, dat zijn vrienden van Liebknecht. Doch de Regeering schiet er op in, en ‘t wordt beter. 17 jan: Karel Liebknecht en Rosa Luxemburg doodgeschoten: Nu willen zij zich wreken; (maart). De plaats De Leek verk groot 21-88-41 verschillende kopers samen ƒ68.105. Van der Bel verk: in den Boezem huis 3-41-95 bouwl. ƒ7.900. Jan Bood huis en weiland 2-96-31 Jb Wonder 4845. (Vervolg a 17 jan.) a 17 jan: De melk is thans 20 a 23c per Liter. Spek: is vrij gekomen en geldt 1,20 a 1,50 £ ruig. Koevleesch ruig 1,20 a 1,50 £. 28 jan: D. Mulder een bl: ket gek: a ƒ750. Sm Davids Langereis schipperij Verk: aan Jn Kooi voor ƒ8.500 zoo. De wed: K. de Beurs Langereis Café verk: ƒ5500 aan L. Galis Aardsw[oud]. F. Kuiper Langereis zijn land 3-73- h.a. verk: voor ƒ3100 per h.a. aan Jn Chr: Benit en Hoogland samen, en het huis en erf opgehouden voor hem a ƒ4200. Jn Druif van Abbekerk vrijdags zich opgehangen, 51 jaar; den plaats dien hij huurde publiek verk: eigenaar was Jonkh: Van Vredenburg: zijn aan stroppen uitgedeeld. 12 feb: Jb Kuilsman N-Niedorp overl: oud 75 jaar. 14 feb: Dk Kuilman N-Niedorp thans te Hoorn op bezoek na Jb Kuilman, overl: te Wognum aan een beroerte 65 jaar, drank genoeg gezopen te hebben met hun bekwamen koppen: Kunnen van dat gerust heengaan; hun deel gehad. 17 feb: dooi weer, zo’n 10 dagen gereden, 3 weken vorst. Vervolg a 17 jan: No 3: Huis erf Wei en bowl: 5-62-00- P. Hartog ƒ13.012 te samen 12-00-26 h.a. opgeb: ƒ25.757. De Kaasfabriek te Moerbeek uit den hand verk: aan Kool en Grondsma te Alkmaar: voor Suivel Fabriek.

De kaasfabriek aan de Moerbeek in 1909.

19 feb: erven K. Silver 't huis verk. voor ƒ aan Kistemaker publiek in vijling bij O. Schermer zoo april. 19 feb: Het land van Iges te Opmeer verk: groot 2-04.00 h.a. voor ƒ6000 per h.a.: de grutterij met huis verk: aan den Hanze bank voor ƒ21.500 (duur). Er komt van den Distributie almeer vrij. De Scheurwet ingetrokken, maar er is veel geploegd (Deze scheurwet was niet van kracht ook) heel mooi. Door den Griep zijn in den maand nov: 1918. In Nedl: 15.000 menschen méér overl: als ’t vorig jaar in nov. Juli en sep: het sterftecijfer was 15 maal zoo groot, als gewoon andere jaren, en ‘t meest menschen van de 20 a 40 jaren. Maart. Nu heerst er weder vlektiefes onder de menschen, alles een gevolg van den oorlog. 10 maart. Stemming voor den Gem: raad. Op den Groslijst kwam niet een voor, van den 5 Liberalen die gezeten waren. Tevens waren er drie van hun die bedankten, Jb Hartog, Jn Koorn en P. Koorn. Koopman Jn Helder van de Zes Wielen {De Zes Wielen is een buurtschap ten noorden van Alkmaar} overl: oud 60 jaar. De Groote Militaire Kazerne verbrand, men vermoed van kwaadwilligheid. (Geloof den Haag) de Kazerne te Amstd: ook in brand, toch geblust. Hoorn evenzoo, ook gebluscht, dit alles in eene week. Allemaal sociale wenschen. (Wat een rommel?) 20.21 maart.

Begin der lente. Wind oost, vorst heel koud. Wed: D. Zeeman Keetje en K. Dekker en Jn Schotten allen vertrokken na een Oud Verplegings Inrichting. April koud geen of een somersen dag maar. Overal komt zoo een geval van tongblaar voor. Mei. Weinig gras. De koeie gaan zonder gras in ‘t land: 15 mei voor ‘t gras aardig bijgekoomen, maar veel Ooste Wind: Het is niet terecht gek: dit jaar: en geen hooi. 14 mei op woensdag om 12 uur midd: Jacob verbrand[t] mijn schuur door bezinelamp. Vrijd 17 mei Oude Vlaming overl: 20 mei verkiezing voor den Gem: raad alles veranderd 3 Lib: 3 Katol: 1 S.D.A.P. Juni: de wed: P. Hinke overl: België neemt van ons pinke, en dragtig vee, maar gebeterd van den blaar, (hard is het toch niet gegaan). Almeer tongblaar. Het Duitsche Menisterie treed af 3 dagen voor het teekenen van den Vredes Nota. Duitsl neemt ‘t Vredes Verdrag aan, en zal 23 juni teekenen, maar teekend eerst 10 jan: 1920 {Vredesverdrag van Versailles van 1919 dat een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog.} Groote onlusten in Duitsland Revolutie (Overal is dat zoo) en gedurig weeraan. 3 juli van woensd: op dond: P. Glas overl: oud 46 jaar. De wol van den schapen geld ƒ2,65 tot ƒ3,25 kilo. Met den eersten wol veiling geld ze 4,00 a 4,20 kilo. Ze hebben den ociaan over gevlogen in 100 uur 40 min. {In 1919 vliegen de Engelsen Alcock en Brown met een bommenwerper de Atlantische Oceaan over } Mijn billard nieuw laken, zakke er uit en 3 ballen ƒ275. 8 juli, het is koud en nat: weinig hooi en niet best; de kaas is ƒ76 poepemuizen 1,60/50 £. Overal tongblaar. Marie Has over uit Indië. Pijper H.H.waard z’n café verk: uit den hand voor zoo ƒ26.000:

Café "De Swan" uit 1903 aan de Middenweg te H.H. Waard. De mensen die voor 
het café staan zijn van l.n.r.: Jacoba Rol (Opoe Pijper), Marijtje Pijper-Helder 
met Alie Pijper op de arm, dan Gerrit Pijper, Dirk Pijper, 
Aaltje Sluis en Cor Pijper. Reier Helder met het paard.

13 juli, de kaas ƒ85; spek 1,10; schap: 1,10; vleesch 1,15 a 1,25. Juli, nat en koud, n-wind, slecht hooi. Aug: beter weer, droger en ook zon: Zat. 2 aug: Dk. van Diepen Weere overl: oud 49 jaar; Lid v/d Raad. P. Deken wordt Lid van de Raad: voor van Diepen. M.tüs Wever overl: 12 aug: kanker in den maag, 66 jaar. Vliegwedstrijd in Amsterdam {In 1919 organiseerden de vliegers A. Plesman en M.J.L. Hofstee de Eerste Luchtvaart Tentoonstelling Amsterdam (ELTA), de eerste ter wereld waar ook werd gevlogen. Het doel was het Nederlandse volk te wijzen op de mogelijkheden van het luchtverkeer. De ELTA werd op 1 augustus 1919 geopend door koningin Wilhelmina. Niet minder dan vijfhonderdduizend mensen bezochŧen de ELTA in de periode van 1 augustus tot 14 september 1919, terwijl zo’n vierduizend mensen van de gelegenheid gebruik maakten een vliegtocht te maken. De ELTA was een éclatant succes. Nog in hetzelfde jaar werd de K.L.M. opgericht met Plesman als eerste directeur. Na afloop van de ELTA begon Ant. Fokker in de tentoonstellingsgebouwen langs de Papaverweg zijn vliegtuigfabriek}. 26 aug: 24 uur staking te Amsterdam van den S.D.A.P. 28 juli, D.Kooiman zijn zoon Willem getrouwd met R.H. Cameron en 24 aug: in z’n auto gezeten door ‘t spoor overgereden en gedood oud 23 jaar te SO-Dak Davis U.S.A. Amerika. Dinsd: 26 aug: avonds 10 uur, 1 fiets gestolen van Jacob uit den Boet. 27 aug: de plaats van Jn Tijsen Anna Paulowna verk: 56-92-70 h.a. in bod op ƒ109.633,82 en 3 sep: afslag: gemijnd door Jn Tijsen op ƒ9.000 in slag, is alzoo voor ƒ119.686,15 eigenaar. Was nog bij hem 2 jaar in huur. Sep: alle gemeentens hebben zitting met hun nieuwe raadsleden. Caree speelt deze maand te Schagen, vanaf Alkmaar {Met Caree is denkelijk bedoeld circus Carré. Carré, Nederlandse familie van circusartiesten. Bekendste: Oscar (1846-1911), die te Amsterdam stenen circusgebouw stichtte}. Cn Schermer te Hauwert overl: zoo half sep: 73 jaar. 1 sep: Has uit Hoogwoud, zijn café verkocht voor ƒ10.000 aan Modder uit Bergen en 1 sep: daarin gekomen.

Jan Modder en Elisabeth Modder-Hoek uit Bergen, hebben het café van Has

uit Hoogwoud gekocht. (nu Het Witte Huis genoemd).

Electries wordt nu overal aangelegd. Het wijzaad is heel laat rijp dit jaar; 9 sep: nog aan 't zaad om te doen. 5 oct: vrouw van D. Bijl te Kolhorn overl: N-Koorn oud 53 jaar. Deze dag Jacob de auto overland ontvangen. België en Nedl: hasperen maar door: over den Schelde kwestie van 1839 of 1833 {Haspere is denkelijk een variant van haspele, dat hier de betekenis heeft van ruziën, kibbelen}. Er is thans al veel vorst: het land ziet vaal, dus geen gras, mooi weer. 24 oct: de plaats van de erven C Stammes te Schagen gen[aamd]: Crisjeswerf verk: 18-57.20 h.a. voor ƒ55.815 en aan 16 koopers. De verhuring van 't land der N-H. Kerk alhier heeft opgeb: ƒ5741,98 tegen ƒ2875 den vorige keer ook voor 4 jaar verhuurd. Zondags 2 nov: hard op winter, er ligt op 't land ½ voet sneeuw en vorst. Wind oost, heel koud. Zat: 8 nov: weer sneeuw uit een oosten ‘t is erg, daar weet geen mensch ooit zoo van. Het vee is heel duur, koeie gelde ƒ1,00 tot 85c £ groeikracht. Hok: ƒ3,00 a ƒ4,00 of 60c £, vette hok ƒ1,00 £, vleesch 1,20; spek 1,05; schap ƒ1,00; melk 16 a 18c per liter van huis hale. Het voer wordt iets ruimer en ook goedkooper, (toch duur). 15 nov: het is sterk winter, vorst en sneeuw al 15 dagen uit een oosten. 17 nov: het dooit, en de 18de het land van de sneeuw ontruimd. Vrijdag 14 nov: Grietje Leeuw oud 22 jaar, des avonds van haar boenwerk, om 6 uur weggeloopen, en den 18de middags om half twee haar eerst gevonden, verdronken onder het ijs achter het erf waar ze diende bij P. Donker alhier. De Kerkeplaats te Aarswoud gehuurd door W. Hartog voor 4 jaar a ƒ233 per h.a., huis voor h.a. a ƒ233. De plaats Welgelegen Paulowna van P. Kaan verk: 50 h.a. ruim voor ƒ108.000 ruim. 11 dec: Engelmann benoemd tot notaris te Nieuwediep, 5 jan: betrokken. 8 dec: weer een week winter, vorst met mooi weder.

De Kerkeplaats te Aartswoud, gehuurd door W. Hartog. Tegenwoordig

bewoond door M. Nieuweboer aan de Kolkweg te Aartswoud.

Januari 1920

6 jan: 3 dagen vorst, weer dooien. 10.11 zoo storm uit z-west. Veel is overgestroomd door den rivieren: bijna allen er is veel doorbraak en overstromingen: 5 jan: G. Stromer overl: 73 jaar, Hwoud. Wij krijgen daling in den vleeschprijzen wel wat hard ƒ150 per koe in 14 dagen, spek 60c nu a 65; eijeren zijn 38c geweest, nu 13c, 't was erg, melk 18c Liter. 13 jan: arm Rusland die heeft tijdings, en met den oorlog verloren 35 millioen zielen. Voor den oorlog was het geboortezijver daar 4 zielen per minuut, na den oorlog daalde dat tot 11 a 12 zielen per minuut achteruit; zulk een reuzen achteruitgang. De nieuwe belasting op de billards toegepast, en den rijwielen zijn nu vrij. Salaris verhooging burgemeester ƒ2500 verhooging; secretaris ƒ1800, gem. ontvanger ƒ1400; ze doen maar, 't is schandaalig. 17 jan: Deschanel tot precident van Frankrijk gekozen, Clemenceau de redder van Frankr: neemt zijn ontslag: is ook 78 jaar. Duitsl: het vredesverdrag geteekend den 10 jan: op Zat: 1920. Het was 1988 dagen na den oorlog, en 426 dagen na den wapenstilstand. Het was juist op mijn verjaardag. Het Duitse leger mag nu 100.000 man sterk zijn. En moet aan oorlogsschade betalen 1000 Milliard. Zij hopen in 15 jaren te voldoen. ('t kan zijn).

[hier lijkt de periode februari 1920 t/m 14 september 1920 te ontbreken zodat het hier niet kan worden getranscribeerd.]

15 sep: De herberg van Stokman in den Weere verkocht publiek voor 12.600 zoo. 10 sep: vrouw G. Dirkmaat te Opmeer overl: 60 jaar oud. Alhier ((Hoogwoud)) opgericht een voetbalclub van Protestanten en een van Katolieken, en houden met den Najaarskermis een wedst: tegen elkander: “Zeker om later elkander te dooden”. 23 sep: Jn Beemster zijn halve huis verk: kooper F. Schouten Opmeer voor ƒ2170. 24 sep: Koter, posterij beamten te Wognum, plotseling overl: maagbloeden. 11 oct: de plaats van den erven P. Kooi, Langereis, verk: groot 18-66-40 h.a. kooper Cn Klaver Weere voor zoo 2300 per h.a. voor Jb Hartog en C.St. Verk: te Lutjewinkel huis en 7-49-8 h.a. voor ƒ35543 kooper Jb Wit. Ingebroken in den nacht van 14 oct: bij den notaris Vrijburg te Schagerbrug, doch het werd door den politie ontdekt, en heeft door een klap met een voorwerp terwijl hij een op den grond had, zijn leven moeten wagen. In ‘t laast van oct: alle dagen heldere ooste wind met vorst: Het vriest hard: “het ijs houdt”. Domine Schermerhorn van N-N. door zijn optreden in België: (met de Wapens neder) In gevangenisschap genomen en later op onze grens gebracht. Dk Mulder het R.K: Kerkeland gehuurd voor 4 jaar a ƒ315 per h.a. De burgemeesters woning te Medemblik: verk: voor ƒ6315. Het zoontje van Wm Koorn Aarswoud gaat op een beladen bietenkar die achter een wagen is vastgemaakt; valt er af en is gedood. Dond: 4 nov: den oudsten inwoner van Twisk C. de Geus overl: oud 102 jaar: min 1 maand. Cn Helder zijn land publiek verhuurd voor 4 jaar ƒ305 per h.a. huurders P. Davidzon en O. Schermer, "Men lijkt gek:" 1 nov: de jongens rijden op den schaats: mooi weer (vorst). 2 nov: een zoon van Van Graft uit H.H. Waard bezoekt zijn ouders per vliegmacien voor een paar nachten. Maand: 8 nov: Dr Ab Kuiper “Minister geweest” overleden oud 83 jaar: hij was van Christelijke beginselen, waarmede hij jarenlang als hoofd den leider was, aan onze menesterie. 14 nov: het dooit weer. 16 nov: een storm uit z-west, met een weinig regenwater. 12 nov: Swaan, de schoonvader van S. Koopmans te Opmeer, een plaats gek: te Barsingerhorn voor ƒ57.000 a 15-60 h.a., in veiling; Koopmans gaat dien betrekken. 15 nov: spoorwegongeluk op den lijn Amsterdam-Breukelen, 3 dooden, 4 zwaargewonden. In den nacht van 15 op 16 nov: ingebroken in het kantoor van den kaasfabriek te Opmeer, vermist ƒ7. Er was in kas ƒ35.000 voor den uitbetaling maar zij konden er niet bij koomen. Schapenwol 1,50 kilo. 19 nov: vrijdagmorgen om 8 uur, den commies Driessen van Opmeer, zich in bed voor den kop geschoten, zoo men zegt, door een kleine abuis van eene koe uit nood geslacht, mocht hij dien morgen voor den rechter. 19 nov: het is weder winter, het vriest weer best, en het is verbazend droog. Tante Anna Spaander overl: oud 76 jaar. Jn Groot 23 nov: Opmeer overl. 1 dec: overl: Cn Reuzenaar te Opmeer: zoo 58. 27 nov: IJ. Pool Langereis overl: te Wognum oud 57 j: 3 dec: eindelijk heeft het den geheelen dag zoo wat geregend: er was haast geen drinkwater meer, zeldzaam zoo droog, liever gezegd “Nooit zoo”. De tuinbouw is, (ook mede de prijzen) heel slecht: vruchten waren er dit jaar niemendal. Er komen nu veel vruchten uit Switserland 17 cent £, later weer duurder. Thans veel vette koeie, loopt terug tot 90 £, spek 70 £. 10 dec: den notaris den Boer alhier een nieuwe auto gekocht. 24 dec: deze thuis gekomen. 24 dec: door den Tweede Kamer aangenomen 100% belasting verhooging op gedisteleerd, 43 tegen 36 Rechts tegen Links: De 1.ste Kamer neemt dit ook aan. N-Smit Spanbroek z’n slagerij verk: aan P. Mo{e}ijes en zn voor ƒ 10.000. De vader van Moeijes gaf voorheen voor diezelfden zaak ƒ 1000. En Smit ƒ5.000. Nu ƒ10.000 en dat in korte jaren. 24 dec: overl. Jn Rooker, Hoogwoud 78 j. 29 dec: Hoogwoud, wed: C. Pijper, verk: 1-11-9- h.a., kooper A.Appel voor ƒ 1446 ’t stukje. Langedijk vereenigt zich van 4 afdeelings tot een gemeente. De hypotheek in Nedl: op landerijen bedroeg in het jaar 1914 dus voor den oorlog 60 millioen: en in 1919 was dat gestegen tot 140 millioen, door den duurte veel verkocht, en erg bezwaart, van 1920 nog geen verslag uitgebracht, (dat zal nog vermeeren. Dat komt eenmaal weer slecht af, en wordt veel weder verkocht denk ik. Het huis en land van den wed: IJ. Pool Langereis 4-96-5 verk: voor ƒ17096. Koper K. de Wit, Ilpendam. Dk Rooker en Jb Rooker de plaatsen van moeder overgenomen in eigendom. De stand van vleesch is thans koevleesch ƒ1,00; spek 71c £ ruw wol 1,20 kilo. Frankrijk koopt hier een 100 gelde vaarse magere liefst.

Pieter en Ariaantje Kooij woonden aan de Langereis.

Ze hebben hun boerderij op 11 okt. verkocht aan Cn. Klaver uit de Weere.

Ds. Nicolaas Jacobus Cornelis Schermerhorn was dominee in Nieuwe Niedorp van 1894 tot 1929.
Hij werd de "rooie" dominee genoemd. Hij was tegen gewapende dienst en was ook actief tegen drankgebruik.
Vandaar dat er vele verenigingen waren van de drankbestrijding.

Zo had Hoogwoud ook zijn jongerenvereniging tegen drankbestrijding,
de JGOB (Jongere Geheel Onthouders Bond) afd. Hoogwoud.

Van Graft uit H.H.Waard met zijn familie voor het vliegtuig.

Het jaar 1921

6 jan: verhooging op gedisteleerd ingegaan. Zat. 8 jan: K. Kos gezond en wel gaat hij te bed en gaat zoo dood, “Afgeleefd” oud 81 jaar. Amsterdam wordt vergroot met vier gemeentes: Sloten, Watergraafsmeer, Ransdorp {Een van de geannexeerde gemeentes, die hier niet door Olfert Schermer worden genoemd, is Nieuwendam}. 19 op 20 jan: van woensop dond: is Jn Langedijk oud 65 j: bijna; te Moerbeek overl: Het Menusterie in Frankrijk treed weer eens af. Jn Blaauboer Anna-Paulowna de plaats Hartelust verk: aan Meijer en Pels, met 10 jaren huur voor z’n kinderen. In geheel Europa steeds meer werkeloozen. Het huis van P. Best alhier (Hoogwoud) publ: verk: koopers P. Bossen voor ƒ1275 en Cn Ra voor ƒ1.115 ieder de helft goedkoop. De oude slagerij van R. de Vries te Obdam “verbrand”. Dk Buurman Ouwendik Westwoud financieel achteruit, zijn plaatsen moeten worden verkocht. 28 feb: is Eida Jonker (dochter van L. Jonker te Hoorn) met een reituig te water geraakt, en alzoo verdronken, oud 42 jaar, droevig. Amstd: is toegenomen in bevolking, door aansluiting van gemeentes: Buiksloot met 1809, Nieuwendam 2609, Ransdorp 2027, gedeelte Oostzaan 599, dezen zijn benoorden het IJ: tezamen 7095; Sloten 15813, Watergraafsmeer 10796 te samen 33704 persoonen. Wij hebben in feb: in ‘t begin somersen dagen: met zon. 4 feb: K. Mulder z’n schoonmoeder te Zijdewind aan een beroerte plotseling overl: Bij P. Brouwer is de ƒ50.000 gevallen op z'n tijdgeestloten, alhier. 18 feb: Jb Silver oud 53 jaar, metselaar, overl: aan den Langereis. Wm Zander Opmeer den bouwplaats gek: van den erven Pranger te Wieringerwaard a/d twee wegen groot 7-03-32 h.a. voor ƒ21410. Onderscheiding 8 maart is benoemd in de Oranje Nassau Orde ds Jn Rooker Predikant te Battavia: en gaat of is op reis na Nederland. 4 maart, O. Schermer een huis gek: van Jn Rooker voor ƒ2600: Zat: 12 maart, O. Schermer een ander huis verk: aan W. Koeman voor ƒ2750. 10 maart (zoo) L. Jonker te Sijbecarspel overl: oud 59 jaar. 13 maart F. Mijsberg overl: te Abbekerk. Duitsland kan het met den geallieerden niet best overeenkomen, en heeft niet om te betalen, moet betalen aan oorlogsschuld 326 millard, en wil betalen, 50 millard, "om 30 millard te vangen". Maart best weer alle dagen droog en zon. April: droog met zon, en altijd binnen wind: het laast deze maand is de wind N- en N-Oost. Vele en strenge nachtvorsten, de aardappelen zijn totaal afgevroren, de vruchtboomen stonden in volle bloei, "toch aardig vruchten", niet overal. 24 april: Een enkelen boer heeft z'n vee buiten. De burgemeester van Amstd: te Doorn overleden. De burgemeester van Rotterdam vraagt ontslag aan. 1 mei heel droog veel zon, met o- en n.o: wind, toch is er goed gras: 6 en 7 mei regenbuien wind z-west. 3 mei moeder Appel overl: te Hoogwoud midd 2 uur, ruim 80 jaar. Woensd: 11 mei Duitsl: teekend het ultimatum der geallieerden. De namen der groepen van welke partij men behoort worden verandert en krijgen een anderen naam. Voetbal is aan den orde van den dag, iederen zondag voetbal; "ze zijn gek". En dan de meiden maken den wereld tot het grootste bederf; ze kleeden zich half naakt, en gaan zoo iederen zondag te kermis, of na eene uitvoering; en 's avonds op stap, en aan den publieken weg leggen te vrijen, "wat een schandaal is". 27 mei Duitsland heeft 850 millioen gouden marken aan Frankrijk betaalt. Groote daling in ’t weivee, het vleesch deze week 10c £ lager. “Altijd maar droog”. Den 7 uurige werkdag wordt in Duitsl: ingetrokken. 9 juni op dond: is K. Pranger te Hoogwoud begraven oud 63 jaar. 20 juni is burgemeester W. de Vlugt te Amsterdam in functie gegaan. 23 juni op dond: de plaats van Js Smit te Spanbroek publiek verk 27-54-90 h.a. met 1 jaar in huur, verschillende mijnders opgebr: ƒ70.986 zoo "was van 1 heer". Zondag 3 juli, het huis van moeder onder elkander verk: 2 gegadigden O. Schermer en P. de Boer die het heeft gek: voor ƒ3.325. 7 juli Arien Verwer na Hoorn, moet een operatie ondergaan: "goed geslaagd?" Het is zoo droog; al zes maanden geen water gehad; al staat het na regen, de wind gaat weêr o tot n-o en weg is de regen weer, het water wordt slecht, de visch gaat alles dood, en de beesten worden ziek, want het wordt totaal zeewater: wij moeten de beesten van duinwater voorzien, en dat heeft geduurd tot staltijd: “maar geen regen”. De melk is duur, kaas 70 tot ƒ78; vleesch 70 a 90c ; spek 50c, zouters 54c £, schapen ƒ50 a 56; wol ƒ1 kilo. 2 sep: voor 't eerst duinwater groot watergebrek. Zoo droog weet geen mensch haast van; er wordt sterk gevoerd; er heerst veel kwade drop, er gaan koeien aan dood, "vooral de streeken om den zee." Wij hadden 6 en 7 aug: en 13 en 14 aug. wel een weinig water gehad, maar we hebben er niet veel aan. 13 aug: A.n Groot hooi spitten, vuur er in; de spuit doet dienst. 25 aug., al het zaad is al van ‘t land in huis, of afgedorschen, zelf de paardeboonen zijn aan den hok, en ook al gedorsen. Alleen bij P. Vet alhier ziet men nog haver aan den hok, anders is alles weg. Het is droog: de koeie zijn nog niet doornat geregend van af een mei. De kaas geld ƒ101 de 100£. Spanje koopt dragende koeie, “niet zoo veel”. 9 sep: vrijdag een treurig ongeluk, den opzichter van den polder Waard en Groet. M: L.C. de Graaf, oud 46 jaar, wordt door den tram bij den halte te Aarswoud op z’n stoomfiets aan stukken gereden, hij had eene boodschap gedaan bij onze burgemeester. Zat: 10 sep: een lekkeren regen: alles is verdroogd, het is vervolgens weer droog, met zon en oostenwind. Dinsd: 4 oct: een mooie regen, met prachtig weer; den barremeter wijst 85 tot 95 gr: warmte, en iedere gaat dat zoo door: 12 oct: veemarkt te Purmerend aanvoer 3030 st: handel willig gelde koeie 55 a 65 cent £ groeikracht gewigt: Zond: 16 oct. een prachtige mannclips { Bedoeld is een maansverduistering (eclips)}, de lucht is glas helder: “des avonds 10 uur”. Altijd maar weder droogte en zon, geen windje is er bij. Zm Buurman te Ouwendik gem. Westwoud, moet een plaats verk: 22 h.a. en huize voor zoo ƒ96.000 "stroppen" {Stroppe = stagneren, terug lopen. “De mar(k)t stropt.”}. 19 oct: Jb Kuiper Langereis z’n huis en land verk: groot 5-11-60 h.a. kooper G. Zander, Schagen, aƒ15.530. 22 oct., mooi weer en warm, te droog om tarw te zaaien. Zondag 23 oct: koud en wind met hagelbuien. Nov: mooi weder met een weinig vorst. 16 nov: op zondag 76c £, spek 43c £: langzaam achteruit. 6 nov: op zondag een zware storm van uit z-west tot n-west de’s namiddags om 2 uur, veel gebeurd. Cn Pluister, uit de Kolk van Aarswoud, zijn plaats verk: aan P. Groot, Venhuizen voor ƒ30.000 zoo 9 h.a. Sm Wever alhier begin nov. getroud; heeft zijn vrouw maar weder weggejaagd, “het beviel zeker niet”. P. Heddes van Opmeer de plaats van T. Appel gehuurd (van Venhuizen); aan den Langereis voor zoo ƒ245 per h.a. De plaats van gebr: Groot te Opmeer verhuurd voor ƒ320 per h.a. aan Stam. K. Reenooi zijn huis en bouwland verk: aan Jn Grootewal voor ƒ7400 groot 2 h.a. K. Renooi Hoogwoud verdient in 20 jaren ruim ƒ 5000 daaraan. Klaas Eeken bakker alhier (Hoogwoud) heeft z'n bakkerij verk: en heeft nu in den H.H. Waard 8 h.a. land ruim met een huis gek: voor ƒ27000 zoo. 25 nov: altijd mooi weer en droog met vorst: ze rijden schaats op 29 dezer. P. Rempt kastelein Kolhorn, benoemd tot opzichter van den polder Waard en Groet. 2 dec koud en vorst, rijden overal schaatsen, hardrijderijs volop: toch maar een week: dooi zonder water, er is nog watergebrek. F. Brouwer overl: van N.Niedorp in St.n Elisabeth gest: te Alkmaar, 68 jaar. Het café van P. Groot te Veenhuizen verk: met 1-16-17 h.a. voor ƒ9000,76 kooper Jb de Beurs van Bergen: Famillie. De plaats van de wed P. Vriend in den Kaag te Spanbroek publiek verk: groot 22 h.a. ruim voor ƒ76.000. De valuta: een mark is nu waard 1½ cent. Kroonen 12 voor een cent, “treurig”. De plaats van Cor Edel te Obdam publ: verk: met 17 h.a. land ruim, aan diverse koopers voor ƒ73.000 ruim. Van oud- op nieuwjaars avond is den trein van Amstd: na den Haag een moord gepleegd; eene Mr Wijsman advokaat te Amstd: oud 33 jaar, ging na z’n ouders in den Haag, werd vermoord, er was een verpleegster uitgestapt een station te vooren. Moordenaar nog zoek. “11 jan: geen watergebrek meer.”

Tramhalte voor Aartswoud aan de Pade. (nu Koningspade).

Boerderij van Cn Pluister uit de Kolk te Aartswoud.

Boerderij van Jn. Grootewaal aan de Pade in Hoogwoud.
(tegenwoordige bewoner de heer Bonekamp)

Café van P. Groot te Veenhuizen.

Burgemeesterswoning, Spanbroek (later bekend als dokterswoning van dr. Wayon).

Het jaar 1922

Zwakke winter. Jan: het meenusterie te Frankrijk onder Briand treed af. 12 jan: het Rijkskrankzinnigengesticht te Medemblik zal worden opgeheven. De amtenaar weereld wordt meer als verdubbelt in ‘t getal, en ook aan salaris; een heel sjovel baantje, geeft meer als ƒ2000 salaris. Burgem: Breebaart alhier heeft ƒ2500 salaris, en tevens secretaris waarvan hij ƒ1400 heeft. De gem: ontvanger Doue van der Veen heeft ƒ1400, den Veldwachter die totaal niets uitvoert heeft ƒ1200, en zoo gaat dat maar door. Het verzoek aan gedeputeerden om ƒ500 van het traktement der burgem: af te trekken, is door ged: staten afwijzend beschikt. 3 jan: het café “de Otter” aan den Gouw verk: kooper K. Renooi alhier voor ƒ7000 gemijnd ƒ1 in slag, en het inventaris voor ƒ600. De prijs van 't vee is thans koeie 75c £ a 60c £. Vark: 38 a 35c £, schapen ƒ50 a 40, overh: ƒ36 a 26, wol ƒ1,00. Biggen 10 a ƒ18. Kaas ƒ54; eijeren 11 cent. In begin januari hebben wij zes dagen aaneen storm gehad met hagelbuien. De loonstandaard loopt iets terug maar toch hoog, vakmenschen 60 a 80 cent, arbeiders 35 a 40 cent in ‘t uur. Een huis van ƒ2000 in 1914 kost nu in bouw ƒ6000. De loonen zijn zoo hoog opgedreven, door den bonden, en 8 uur werken. Belasting is zoo opgedreven, daar is 't eind van weg. Het huis van den Pen alhier kost ƒ9000. 22 jan: is Paus Benedictus overl: oud 67 jaar; hij werd op 21 nov. 1854 geb: te Genua, en is op 3 sep. 1914 tot Paus gekozen. Het onderzoek of hij dood is gaat aldus. Na een kort gebed, licht den camerlings den witten doodssluier van het gelaat van den Paus, en klopt dan driemaal met zijn zilveren hamer op het voorhoofd van den doode, hem aanroepende bij zijn doopnaam. Op grond, dat elk antwoord uitblijft, constanteert hij den dóód van den Paus. 21 jan: het vriest heel hard. 27 jan: o.wind vorst, zij rijden schaats. 25 jan: de vrouw van H. de Wit (Kistemaker) de Gouw overl: 28 jaar. 25 jan: de plaats van den wed: Jn Leegwater te Obdam verk: groot 28 h.a. opgebr: ƒ2600 per h.a.: 24 jun: de plaats van N.A. Commendeur te Wognum verk: 22-78-50 h.a. voor ƒ65.519,48. 28 jan: de vrouw van Gerbrand Groot opereerd: (goed). Er heerscht weer erg de griep. 30/31 jan: dooit best. 4 feb: het friest weer dat 't er van kraakt. 31 jan: M. de Jong op 71 leeftijd te Zaandam overl: hij was voorheen hoofd der school aan den Langereis gem: Hoogwoud. 3 feb: Antje Manshander, de vrouw van J. v.d. Gracht, alhier overl: in den leeftijd van 67 jaar: zij was altijd onze werkster, haar man is na Schagen gegaan bij Dirk (zijn zoon). 6 feb: tot Paus gekozen, Ratte van Milaan Pius XI. 7 feb: H.J.K. van den Steen, burgem: van Spanbroek, zoo in eens dood in den ouderdom van 80 jaar. Dit jaar ƒ96 Schager veevonds terug. Cn Man te Wijdenes zijn huis en 1-60 h.a. bouwland en boomgaard verk: voor ƒ10.650. Heeft een dubbel huis met 3-0-57 h.a. weer gek: aan den anderen kant van dien weg voor ƒ 13.000. 16 feb: de dooi valt in, een goede mooie dooi! Voor 't eerst krijgen we belasting brieven van H. Heemraad Waterschapsbelangen, en dijken onderhoud; 11% volgens Uwe aanslag belasting voor 't Rijk, (aardig wat). 1 maart overl: Jn Kooi te N-Niedorp oud 46 jaar (veekoopman). Dond: 3 maart een fietser genaamd C.W. onder een meelwagen van Bos, ernstig gewond, de paarden op hol, den koetsier geraakt tussen den paarden, en dood, doch de fietser ook; (maar waar)? Vrijd: 4 maart, de plaats van den gewezen burg: (overl:) te Spanbroek publ: verk: groot 26½ h.a. en 4 huizen opgebracht zoo ƒ108.000 betaald. Kooper burgemeester Commandeur Spanbr: voor verschilende koopers: De plaats van Jn Goed te Sijbecarspel verk: groot 11½ h.a. land met huis en werkmanshuis voor ƒ26.000 zoo, kooper Gt Vlaar Sijbecarspel. Tot 9 maart veel water, na dien datum mooi weer. Den herberg van P. Rempt, Kolhorn, verk: publ: kooper J. Schaap, Kolhorn, voor ƒ9510 inventaris ƒ2500. 20 maart, de gemeente Sijbecarspel heeft in 4 maanden geen belasting te betalen, dus is in een beste conditie. Invoer van vee na België. Te Berkhout bij Spaans is tongblaar uitgebr: en te Andijk ook, waar ook 25 gevallen van thijfes heerscht. Amerika drinkt weer, (alkohol). Cn Selman Abbekerk zijn smederij verk: voor ƒ10.000 iemand van O.Niedorp. Maart heeft geen 3 somerse dagen gegeven. 1 april krijgen we nog sneeuwbuien, en vorst, 't ijs ligt 's morgens in de slooten, de wind oost, vriezen, 't is al 13 april. 11 april: de vrouw van Jb Langereis te N-Niedorp, Soutje Sluis, des ‘s nachts zich laten verdrinken. De Vredes Converentie te Genua geopend, Amerika neemt geen deel. De melk wordt goedkoop de fabrieken betalen 7 a 8 cent uit. Dinsd. 12 ap: P. Konijn Oudorp overl: 56 jaar, z.o.z.; vervolg In een ander boek. Alle vakmenschen zijn aan een bond, willen veel verdienen, weinig doen; de werkgever kan dat niet betalen, alles sociale beginselen: wat is het een rommel. Staatspensioen wordt uitgekeerd aan 65 jarige menschen a ƒ3. En den werkgever moet zegels plakken voor zijn volk dat hem op 60 cent de persoon komt te staan, in den week: wil dat niet doen, en moppert verschrikkelijk. Wat eene akelige geest in 't menschdom: dat is S.D.A.P. 18 jan: een nota aan Nederl: gezonden, om den uitlevering van den keizer Wilhelm II voortvluchtig uit Duitsland. 17 jan: dond: morgen het huis van P. Rood en P. Luik verbrand, niet te hoog verzekert: maar later was het toch goed. 21 jan: de plaats "Schulhorn" van Jn Blaauboer verk: te Anna Paulowna gr: 47-59-80 h.a. opgebr: ƒ97.470 verschillende koopers C. Geerligs huis en 18 h.a. land daarvan. 23 jan: Nederl: weigerd den uitlevering van keizer Wilhelm. Bij de firma Enschedé te Haarlem is begin jan: gestolen ½ millioen aan bankpapier 1000, 100: en tientjes. 29 jan: bij Sander te Opmeer ingebroken, vermist al het linnengoed, en wat goud en silver: bij P. Groot alhier ook maar dat werd verhinderd, door een hondje. Een Kabbelaar van Spierdijk, moest trouwen een meisje van dien plaats; een Schildertje. A. Lak Aarswoud overl: 90 jaar 6 m: Gs Butter overl: vrouw van P. Bakker te Benningbroek 72 jaar, thans te Hoorn. In jan: geen winter. Feb: heeft dit jaar 5 zondagen. Cn Bakker te Barsingerhorn de plaats gek: van strijkgeldhaalders; afkomstig van Dk Appel Moerbeek voor ƒ40.000: 11 h.a. en W.K. Laan Pade uis en land gek: van A. Groen Lagehoek. Zat: 14 feb: groote staking onder scheepvaartsvolk te Amst:, Rotterdam. Sm Davids gaat na N-Niedorp met den woon ((gehuurd)). 23 feb: P. Kooi alhier overl: 76 jaar. De bouwplaats Zeewijk: Groetpolder verk: 60-62-84 h.a. en 2 huizen voor ƒ147.265,52 aan 18 koopers en 5 jaar in huur. Jan. en feb. lijkt dit jaar op somer. Zat: 13 maart, in Duitsl: revolutie uitgebroken, schieten er op los, "wat moet dat worden?" Maandag 15 maart s avonds 10 uur de plaats van G. Hoedjes in den W Waard verbrand: wel wat "schuin". Geen volk in huis. Ab Donker heeft getracht zich te verdoen te Oterlek, hangen. Schuitemaker Opmeer zijn herberg verk: voor ƒ14000 aan Ossen, heeft er een week in gewoond, en moest betalen, maar had geen centen, en is toen maar weer vertrokken. Maart en april alle dagen mooi weer, half april de koeie in dik gras. 22 ap. de burgemeester P. Schoutsen te Medemblik geïnstalleerd. Er is weder veel tongblaar, de beesten die het verleden jaar hebben gehad, krijgen het nu weder. Het vee is heel duur, kalfkoeie 1,10 per £, gelde 75 a 90 per £ groeikracht, pinke 250 a ƒ300. Jan Goed en Niesje Man getrouwd op 25 april en Cn. Man Nrd Schermer 40 jaar. Woensdag 28 april de staking opgehouden, en zijn aan ‘t werk begonnen. Mr Troelstra is kalm geworden, en Wijnkoop staat op z’n kop dat zij moeten toegeven. In Frankrijk is den staking ook niet geslaagd: maar zullen het nog wel eens herhalen. 15 mei de vrouw van W.Kooiman Dzn van de Gouw alhier: wonende in Amerika: 14 dagen getrouwd, en Kooiman in een auto, door ‘t spoor overreden en gedood: zijn vrouw een Engelsch meisje is eens overgekomen: tot aug: toe. 12 april, het huis van Jn Schimmel (Boekel) verkocht, publiek voor ƒ3100 later kooper Jn de Vries. Mei vruchtbaar, de koeie waren half april allen in ‘t land. Laast van mei, begin juni al veel hooi los. Juni uit, veel hooi thuis, en heel best gewonnen met 4 dagen oud. Aardappels gelden ƒ10 de 100 KG. De gift is niet ruim. Juli namiddags om 3 uur een zware donderbui, met groote hagelsteenen, zoo een strook van hier na Alkm. haast alles verwoest op den bouw; zelfs blaumaanen waren gaten in geslagen, zoodat de bouwers het heel slechts hebben daardoor alhier. 2 juli op vrijdagmiddag zoo 4 uur door 't hemelvuur gedood, den zoon van wed. D.s Pool te Lutjewinkel, en op maandag 13 juli de vrouw van G. Leien te Winkel op den dijk, zij bracht den melk weg, ook den hond werd voor den wagen doodgeslagen. 20 aug: Hoogwoud onder elextriese stroom gekomen. Aug: 22 heel veel water. 10 sep: vrouw van Jn Beemster overl. Sep: van 10 tot en met 14 groote Landbouw Tentoonstelling te Schagen, vrijd: was de koningin aanwezig, het was 4 dagen prachtig weder vele menschen 28.000 het terrein bezocht. Tentoonstelling over, ‘t mooie weer op.

De herberg van P. Rempt uit Kolhorn. Op het bord staat geschreven: Kolfbaan en Logement.

Met A. Lak wordt bedoeld: Hendrik Lak, kleermaker te Aartswoud.

Bouwplaats Zeewijk aan de Groetpolder.

Het boek voor onbetaalde rekening van af het jaar 1887. Toebehoorend aan Olfert Schermer kastelein te Hoogwoud. Nog te goed van:

Cornelis Rá zoon Volkert Rá. 19 maart. Geleend van mij de som van ƒ4,50 Hij heeft afbetaal 2 maal 1 gulden 2,00.

----

van Gerrit van Wiegen molenaars knecht geweest bij W.m Bos alhier in 1887. Wegens vertering en drank dat hij gehaald heeft ƒ11,75.

----

van J.H. Rijnders zadelmaker met der tijd alhier 1887 en 1888, wegens gehaalde drank en verteering somma ƒ7.45½ Hij krijgt van mij 1 paar schaatsen gekleed ƒ1,00 2 paar couse bandjes voor Jacob de Eleise geband en 24 tonnen hulsters.

----

van A.en Sander schoonzoon van doctor van Selm alhier 21 mei: 2 fl. jen. ƒ1,35; 28,2 fl jen. ƒ1,35; 12 oct: 1 fl. brdw: 73 cent gehaald in ‘t jaar 1888, somma ƒ3,43.
----

van Jn Nes alhier in het jaar 1888 aan verteering schuldig gebleven 2,85 en 30 cent ƒ3,15 en 50 cent van Jonker Spanbroek niet Jacob de andere drijver 0.65 van Nan Wit, vroeger thuiskomst in de herberg bij 't spoor te Noordscharwoude, 0,80.

----

van Arien Rooker timmerman zoon van Rooker te Benningbroek: geleend op zaterdag in de maand november 1888 ten mijne huize: somm ƒ10,00.

----

van Blanus staande met zijn Paardespul op het erf van mij in het jaar 1890. Wegens geleend geld 2,00, kost voor de paard en verteering: 9,53 afbetaald ƒ2,50 blijft ƒ7,03.
----

van Pieter Koster Aarswoud in 1890, 14 aug: 20; 20 dec. 20, 12 jan. 25; verteerd 65 cent, 20 april 1891 van Cn Stoop hier opgestoken reituig in stal: 25 cent Jn Dekker gewoond als knecht bij An Appel 1891 verteerd 30 cent.

----

Foto’s: Cees Modder