Onze Joôs in de tropen

Door Bep de Haan-Appel

In 2007 zijn een boek en een tentoonstelling gerealiseerd over de uitzending van dorpsgenoten naar het naoorlogse Indonesië. Een bijzonder resultaat van samenwerking tussen de twee historische verenigingen van de gemeente Opmeer: Stichting Hoochhoutwout en Stichting Historisch Spanbroek Opmeer. Een terugblik.

Een historische vereniging heeft de taak belangrijke gebeurtenissen vast te leggen opdat die niet verloren gaan. De jaren 1946 - 1950 waren belangrijke jaren, niet alleen voor West-Friesland maar ook voor het hele land. Onder de regering Schermerhorn werden in totaal 120.000 militairen uitgezonden naar onze toenmalige kolonie Nederlands-Indië. Zij moesten daar de rust herstellen na de bezetting door de Japanners en de daar wonende Nederlanders beschermen tegen grote bendes rampokkers (rovende en plunderende bendes). Indonesië wilde onafhankelijk worden maar over de totstandkoming daarvan werd verschillend gedacht.

Grote gezinnen

De dorpen Spanbroek, Hoogwoud en de Weere kenden in die jaren heel veel grote gezinnen. Zo kon het gebeuren dat er families waren die twee en sommige die wel drie zonen moesten laten gaan naar dat verre onbekende land. Hoogst opmerkelijk is het dan dat hier, in de 60 jaren daarna maar heel gering aandacht voor is geweest.

Het was 60 jaar na dato, echt tijd om de gebeurtenissen van toen onder de aandacht te brengen. Anderhalf jaar lang zijn er gesprekken gevoerd met Indië veteranen over hun tijd daar, hoe ze het hebben ervaren en hoe ze er op terugkijken. Veel foto’s, wandbordjes, wajang poppen, kleedjes en houtsnijwerk kwamen tevoorschijn. Zelfs kisten en uniformen, soms dik onder het stof, bleken bewaard. Door dit alles is het ons gelukt om een boek samen te stellen en een tentoonstelling in te richten.

Het gelegenheidskoor zingt het Wilhelmus.


Burgemeester Nijpels leest een oproep bevel voor om als diensplichtige
je te melden voor uitzending naar Nederlands Indië. De oproep was
gedrukt op geel papier en ouders vroegen in die jaren 
aan elkaar: "Het jou joôn ok al so'n geêl pepiertje had?'

Betrekken basisscholen

Wij vonden het ook belangrijk om de groepen zeven en acht van alle basisscholen van de gemeente Opmeer erbij te betrekken. Zij allen hebben de tentoonstelling bezocht en geluisterd naar wat Abe Agema als oud Indiëganger hen over zijn tijd daar vertelde. Door Tim de Haan werd een speciaal lesprogramma gemaakt over Indonesië als kolonie en zijn band met Nederland. De scholen konden er goed mee werken en het zal zeker ook in de toekomst worden gebruikt bij de geschiedenislessen over Azië.

Tentoonstelling

Van de gemeente Opmeer kregen wij veel medewerking. Op 7 mei 2007 konden wij in het gemeentehuis van Opmeer de opening houden van de tentoonstelling. Burgemeester Nijpels verrichte die symbolisch, door het openen van een koffertje met daar, in een speelgoed aapje die een oproepbevel in zijn pootjes had. We hadden voor een aapje gekozen omdat, toen de jongens naar Indië gingen iedereen riep: ‘Neem je ‘n apie voor me mee?’ Voor het houden van de tentoonstelling konden wij beschikken over een ruimte die bijzonder geschikt was voor ons doel. Wij mochten daar 1000 bezoekers welkom heten en dan zijn de scholieren niet mee gerekend. De regionale televisie en radio hebben ook de tentoonstelling bezocht en een uitzending verzorgd.

Terugkijkend kan ik zeggen: het heeft ons veel energie gekost maar het heeft ons ook zoveel dankbaarheid teruggegeven dat we trots zijn dat we het onder de aandacht hebben mogen en kunnen brengen. Door dit alles blijkt maar weer hoe je, door als verenigingen samen te werken, veel tot stand kunt brengen.

De voorzitter van Sichting Hoochhoutwout, Erik Mooij,
overhandigt het eerste exemplaar aan burgemeester Nijpels.


Bep de Haan-Appel en Gerard Appel. De twee initiatiefnemers
van de tentoonstelling en het boek Onze joôs in de tropen.

Veel goeds

De uitzending van al die jongens door de Nederlandse regering is door velen bestempeld als een grote militaire miskleun. Maar hoe kun je dat die jongens kwalijk nemen, zij hadden geen keus en wisten in het naoorlogse Nederland kwalijk wat er speelde in dat verre land. Zij hebben naar beste vermogen de bevolking willen helpen en wie de mensen daar, vandaag de dag spreekt, krijgt te horen, dat er veel goeds is gebracht door de Nederlandse militairen.

Tot op de dag van vandaag zijn er mannen die de pijnlijke emotionele gevolgen ondervinden van die periode in hun leven. Dat is een reden temeer om te zorgen dat het niet wordt vergeten.

De toegangspoort tot de tentoonstelling.


Overzichtsfoto van de tentoonstelling.