De choniqueur Olfert Schermer (een legendarische dagboekschrijver)

Door Erik Mooij en Louis Groen

Dit is alweer het negende deel uit de door Olfert Schermer geschreven kroniek. Onze uitgave In het verleden ligt het heden uit 1999 bevat het deel van 1877 tot en met 1887, Een andere tijd uit 2000 bevat de jaren 1888 tot 1900, Scherven uit de Gouwe tijd uit 2001 bevat de jaren 1900 tot 1905, De verleden tijd uit 2002 bevat de jaren 1905 tot en met 1910, in Wat voorbij ging uit 2003 vinden we de jaren 1911 tot en met 1914, in Oogst van het verleden uit 2004 vinden we de jaren 1915 tot en met 1918, in Toendertoid uit 2005 de jaren 1919 tot en met midden 1922 en in Boeiende West-Friezen! uit 2006 het vervolg van 1922 en 1923. De kroniek is een zeer uitgebreid werkstuk dat consistent is bijgehouden en blijk geeft van opmerkzaamheid van de auteur. Door zijn werkzaamheden als caféhouder kwamen veel dingen hem ter ore. Dit tezamen met zijn brede maatschappelijke belangstelling maken zijn kroniek tot een belangrijke bron voor historisch onderzoek. Daarnaast is het een zeer lezenswaardig werk dat het verdient om in gedrukte vorm vastgelegd te worden. De originele kroniek bestaat uit twee delen en beslaat de periode van 1877 tot en met 9 mei 1938. We gaan verder met 1924 in deel twee van de kroniek. De Stichting Hoochhoutwout neemt elk jaar een deel op uit de kroniek.

Verantwoording

Gekozen is om een groot aantal zelfstandige naamwoorden zonder hoofdletter te herschrijven, om ze te kunnen onderscheiden van namen en duidelijker te zien waar een zin begint. Hier en daar is de interpunctie gewijzigd, zodat duidelijker wordt hoe de zin loopt en eindigt. Spelfouten zijn vrijwel overal intact gehouden, zodat men nog het eigen karakter van Schermers liberale beleving waarneemt. Om het ontbreken van het pondsteken, zoals dat werd gebruikt door Schermer en anderen in zijn tijd, in de huidige tekstverwerkers te ondervangen maken we gebruik van het teken voor het Engelse pond (£) hoewel we ons realiseren dat dit niet het juiste teken is. Ter wille van de leesbaarheid hebben we de tekst opgedeeld naar de maanden en daarnaast is hier en daar een ontbrekend woord(deel) geplaatst tussen ‘vierkante haken’, bijvoorbeeld in 1877: k[oeie]; 1878: na[ar]; 1893: contreb[u]sie. Wat tussen ‘kromme haken’ staat, bijvoorbeeld in (voorbeeld), is oorspronkelijk op die wijze door Schermer toegevoegd. Verduidelijkingen van de redactie zijn ingevoegd tussen accolades {Bijvoorbeeld}.

1924

Januari

 1. januari 1924. Den geheelen dag zon: Dond: 10 jan: hardrijden op schaatsen te N-Niedorp, er wordt ƒ400 verreden, er waren 16 rijders, waarvan 5 Friezen en die gaan met alle prijzen weg; (het dooit weer best).14 Jan: Jⁿ Breebaart weder benoemd voor 6 jaar als burgemeester alhier. De bevolking van Hoogwoud is op 31 dec: alhier 1082 m[annen] (2 meer) en 1019 vr[ouwen] (2 minder). 15 Jan: D^k Pijper van Hoorn het huis van Ellerman te Opmeer gek: voor ƒ4200. 16 Jan: de vrouw van Jⁿ Smak H[oog]woud overl: oud (zoo 65j). W^m Kos van Oudcarspel wint te Davos over 1500 m - 3000 - en 5000 meter 3 prijzen, en is 19 jaar oud: en vrijdags omde Lindemannschaats was hij no 5 aankomende. 16 en 17 jan: sterke vorst, helder weer. Over den waterleiding te N[oord]- en Zuidscharwoude: die niet aansluit wordt veroordeelt tot ƒ2 boete, en in Broek [op Langendijk] en Oudcarspel niet; dat zit, zoo den Schager Courant zegt, in den Burgemeester van den plaats, die gaat wetties zijn gang. Groote herrie in den Tweede Kamer die na ‘t verwerpen van den vlootwet niet kan blijven regeeren, maar door ‘t gekonkel onder elkander, met toezegging van onzen koningin, toch is blijven zitten: Dresselhuis, Staalman en Troelstra waren lastig, maar het geeft niemandal. 14 Jan: burgem: Prins van Grootebroek overl: 64 j: P[rotestants] C[hristelijk]: 17 Jan: Kistemaker Hoogw: zijn huis verk: aan P. Donker ƒ2700. P. Kuin alhier 400 roeden weiland verk: aan Jⁿ Kolken ƒ1600 ligt aan den N[oorder]-Pade. G^t Appelman van den Gouw verk: huis van 2-90-49 h.a. bouwl: (Publiek:) kooper G. Konijn W[ester]-Blokker voor ƒ7100.Zat: 26 jan. Instellatie van den burgemeester te Oude Niedorp; naam Meijer is R[ooms] C[atholiek] en jong en ongehuwd; tijdens den optocht zijn er 3 paarden doodgevallen 1 van Takken 1 van - en 1 van Visser van Schagen.

Burgemeester Meijer van Oude Niedorp.

Februari

1 Feb: is den ex-precident Wilson van Amerika overleden. Het ijs is thans weer weg gedooid. 9 Feb: Jo Kuiper en gezin uit Frankrijk naar Hoogwoud gekomen, 7 of 8 feb: is A^b Donker overl: te Oosthuizen oud 61 jaar. 11 Feb: sneeuw en koud. 8 Feb: een kruitmagezein te Maassluis gesprongen, des ‘s avonds 8½ uur. De regeering gaat bezuiniging; en vele beambtens zullen worden afgezet. Cⁿ Schermer T^zn over in Ned: uit Amerika, dit is geweest in januari. Feb: kaas ƒ55 à 50, vleesch 65-57 en 50 c £, spek 38 à 37 c £, schapen ƒ65, lam: ƒ48, biggen ƒ23, eijeren 7½, eend: 6 c, wol ƒ2.00 kg. 13 Feb: de ket van C. Habermann dood. 18 Feb: vorst en sneeuw en een vliegende o[osten]. wind. 18 Feb: G^t Ursem van Hoogwoud: uit den hand gekocht van Jⁿ Maijts te O[ude]-Niedorp: een huis met 11 elf h.a. weiland voor sommaa ƒ36.000. 21 Feb: is mooi winterweer, de jeugd rijdt nog op den schaats, 22 dooi en koud. 23 Feb: den vrouw van professor Pijper te Leiden overl: 65 jaar. 28 Feb: domine[e] Scholten (Spanbroek) te Amst[er]d: Watergra[a]fsmeer begraven oud 73 jaar. 29 Feb: den geheelen [dag] een sneeuwjagt, 't ligt ½ voet hoog: uit z[uid]-west, 't is bar zooveel sneeuw en jongens rijden schaats. Het vleesch 10 c £ afgeslagen. Aurora te Opmeer neemt jáárlijksche leverranciers aan.

C. Habermann samen met zijn ket. Habermann had
een manufacturen zaak in de Boekel in Hoogwoud.

Maart

10 Maart. Het vriest best alle nachten, den bloemen op den ruiten, overdag mooi zonnig weer, maar den grond te smerig om grondwerk te doen. Op den grens van ons land heerscht onder vee longziekte, afkomstig uit Duitsl: Zat: 15 maart is Simon Spaans overl. van Barsingerhorn in St^e Elieschbet gesticht; oud 52 jaar. Nu voort laas[t]t over ‘t ijs. 19 Maart weer vriezen. J^b de Jong alhier het huis en land gehuurd van den wed: Bijman, doch later uit den hand gekocht. De bouwers beginnen te ploegen, en ’t weiland is zoo dood als een pier, het is in jaren zoo slecht niet geweest. 21 Maart den wind oost tot z[uid]-o[ost], met vorst, ijs in de sloot, en den grond te hard om te ploegen, en te spitten. Het is dezen dag volle maan, na 12 uur de wind na[ar] zuiden, het regent wat, en den natuur wordt zachter. Zon op 6-02 uur, onder 5-13. Tot burgemeester van Grootebroek is benoemd J.A. Schrijnder, (secretaris te Voorhout), dit is den eersten R[ooms] C[atholieke] burrie te Grootebroek. Zat: 22 maart. Maartje Wiering te Blokker, voorheen Aarswoud wed:P. Groot, zich opgehangen, oud 65 jaar. Jacob heeft den wed: Rozeboom van den Gouw na[ar] Amsterdam gebracht, verder per spoor na[ar] Drenthe, zij was licht in ‘t hoofd. Cornelis Bleekemolen te Amsterdam overl: oud 59 jaar: (Hij was 1^ste vlees-chgrossier). Den o.b.l. school te Nibbixwoud, onder burgem: Wiering, wordt publiek verkocht. En den o.b.l. school te Binnenwijzend, die den R.C. ook weg wilden hebben, wordt opgehouden met 4 tegen 2 stemmen; (dus bestaat nog.) Rome wordt een groote baas. Laa[t]st maart: bij P. Vet aan den Pade tongblaar. Maart was koud en droog, met veel vorst.

April

April weinig mooi weer, en koud. 25 April onweer 2 avonden met veel water.

Mei

1 Mei: er is niet veel gras, met veel tongb[laar.] De handel is heel slecht. Deze maand mei is volmaakt aan gewas, om de 3 dagen een onweersbuitje met weinig water, en warm zacht weer; er is veel gras gekomen, maar ook veel tongblaar.

Juni

9 Juni de maaitijd gaat in. Jn Bos den meelmolenaar verwerpt electries voor olie motor 26 p.k. Electries is te duur, hij verbruikt voor ƒ2400 stroom per jaar. Juni: droog maar best weer voor alles.

Juli

Juli droog met veel zon tot den 18^de toe, toen kregen wij water uit een n[oord]-n[oord]o[ost], lekkere regen. Er is veel hooi geteeld, en best gewonnen. De tongblaar, en wrang heerscht overal, het gaat niet best. De kaas is duur ƒ55 à 50, aard: geven goed, en de prijs is best, de wol geld ƒ1,50 à 1,40 kilo. 12 Juli de knecht van de smid Groenwoud Opmeer, op een motor door een deur van een huis opgereden, toestand slecht, doch goed terecht gekomen. Zat: 19 juli spek 29 à 30 c £: 't mest heel slecht, met veel zieken. 18 Juli de wed: van P. Rol aan den Gouw overl: bijna 80 jaar. Zat: 19 juli meester Van der Veen alhier overl: zoo in eens, oud 69 j: zat: in den stad dood. 31 Juli: op donderdagavond 9.37 uur is het eiland Wieringen, aan den vasten wal gekomen.

 

Augustus

Op zat: 2 aug: is F. Schermer watermolenaar, onder Schagen, met het slopen van zijn molen; (daar een wind motor zal komen,) en den behulpzame hand bood, naar beneden gevallen, en was terstond dood, hij was juist dien dag 59 jaar geworden. Het hooi is thuis, den mest over ‘t land, en is goed doornat op 3 aug. 20 Aug: kaas 63, spek 44 c £. Het is maansverduistering, na dien dag vrij wat onweer en aardig wat water. Den vredesconverrentie in ‘t Roergebied loopt goed af, en zal nu spoedig ontruimd worden. Aug: veel drop of wrang onder vette koeie[n]. Aug: is heel nat geweest. A.B. Mees van den Gouw zijn huis en land verk: aan den wed: M. Langedijk uit Den Weere, voor ƒ14000.

September

Van dinsd[ag] 16 sep[tember] tot zondag 21 groote land-bouwtentoonstelling te Hoorn, veel wind en regen, niet mooi. 18 Sep: den N[oord]-Hollandse Bank Van der Stok en Kaan en Co. verliet verklaard. Den N[oord-Hollandse] Bank uitbetaald 50% en 2%. 22 Sep: tot burgemeester te Hoogcarspel, is benoemd S.M. Middelhoff Koerman, van onderwijs heeft hij niet anders genoten, als secratie te Castricum, is eene jonge man van R.C: Godsdienst, in een gemeente van protenstanten (regeringswerk). 22 Sep: met onze najaarskermis, namiddags, onweer en is een paard, van Stokman te N[ieuwe]-Niedorp doodgeslagen met veel ongelukken op anderen plaatsen.

Deze woning is vele jaren van de fam. J. van der Stok geweest. J. van der Stok is ook nog
burgemeester geweest van Nieuwe Niedorp. In de tijd dat deze foto genomen is deed dit pand
dienst als bankkantoor van de Noord-Hollandse Bank. Links zien we de rijtuigstal, dit werd
vroeger ook wel koetshuis genoemd, later werd dat verbouwd als tuinmanswoning.

Oktober

3 Oct: het huis en land van P. Groot ^a/d Langereis publiek verk: huis, erf en schuur en 4-37-60 h.a. weiland gek: Jⁿ Gootjes Aarswoud voor ƒ14.320, huis en erf no 2 van F. Schouten Opmeer gr[oot]: 19-20 aren voor ƒ1290, perceel [no] 4 en [no] 5 wei en bouwland groot 2-34-90 kooper P. Ruiter [van de] Langereis voor ƒ5741.20. Den vrouw van F. Kuiper [van de] Langereis overl: oud 62 jaar, en was den eerste dien met den nieuwe lijkstatie werd begraven. 10 Oct: (zoo:) is Aⁿ Modder alhier aangesteld als vaste bode, bij den postdienst; en N. de Vries als hulpdienstdoender, beiden van Hoogwoud. 22 Oct: het huis (hier [tegen]over mijn [huis]) van Eilermann publ: verk. voor ƒ2580 [;] kooper P. Luik alhier.

November

Het begin is weer nat, laa[t]st dezer goed we[d]er maar weinig gras. Den herfstmarkten beginnen [;] het is een stugge handel, gelde[n] koeie[n] 40 à 48 c £, de tijdkoeie[n] iets duurder, gelde[n] vaarze[n] 40 c £ groeikracht. Kalfvaarze[n] iets meer. Kalven 100 à ƒ130, den vette koeie[n] 50 à 60 c £. 17 Nov: den vrouw van S^m Smit voorheen smit te Opmeer overl: oud 80 j: ruim. P. Davidzon Hoogwoud 1 auto gewonnen van een verloting van Andijk: verk: voor ƒ800.

December

11 Dec: het huis en erf van K.B. Bakker te Opmeer publiek verk: en gekocht door D. Kooiman voor ƒ5105 en gemeind op ƒ800, en ƒ200 overname van boeten, of schuuren. 13 Dec: het is heel mooi winter weer. 24 Dec: er zijn overhouders à ƒ52. 25 Dec: 's avonds om elf uur, is te Alkmaar overl: juffrouw Maria Lijbaard oud 47 jaar, huisjuffrouw bij onze domine[e] Van Beek en is te Hoogwoud begraven. 't Laa[t]st van dec: zelfs veel storm, en ook heel wat water. Cn Klaver Hoogwoud eene plaats gek: te Hoogebiere[n] Barsingerhorn, afkomstig van Van der Ooord gemijnd op ƒ425; en wordt te samen ƒ67000 buiten den onkosten: geloof zoo 22 h.a. Den vogels zijn nog niet vertrokken, spreeuw nog kieviet.

 

Foto’s

Collectie: Cees Modder.