Toon Schermer, een muzikale duizendpoot

Door Niek Dekker

Anton (Toon) Schermer werd geboren op 19 februari 1916 aan de Boekel (nu Burgemeester Hoogenboomlaan 50) in Hoogwoud. Na het lager onderwijs moest hij gaan werken. Hij had enkele korte baantjes voor hij met zijn muzikale talenten zijn brood kon gaan verdienen. Tot zijn dood in 1993 is hij op allerlei manieren intensief met muziek bezig geweest. Hij was de pianoleraar van veel kinderen en heeft aan de wieg gestaan van een aantal muziekverenigingen. Schermer zette zijn organisatietalent ook op andere manieren in voor de gemeenschap.

De dirigent

 

Het gezin Schermer telde naast Toon een oudere broer Olfert (1914) en een veel jongere zus Coba (1932). Vader Jaap had een fietsenzaak met winkel aan huis. Moeder was een telg van de muzikale familie Prijs uit Broek op Langedijk, zij zorgde ervoor dat Toon vanaf zijn elfde jaar pianoles kreeg bij de heer Kist uit dat dorp. Hij bleek een natuurtalent. Vanaf zijn twaalfde moest Schermer gaan werken. Hij begon als inzeper bij de kapper. Na veertien dagen hield hij dat voor gezien en ging werken bij boer Donker aan de Koningspade. Ook dat hield hij niet lang vol. Hij ging vervolgens naar melkfabriek Aurora in Opmeer om kazen te keren. Dat hield hij een maand vol. Het was zijn laatste baantje buiten de muziek.

Optreden

Het thuis oefenen duurde niet lang, de piano was niet veel soeps. Toon ging oefenen aan de overkant van de straat, op de piano van café het Huis van Egmond dat door opa (Olfert Schermer van de Kroniek) en opoe Schermer werd uitgebaat.

Al op zijn veertiende trad hij voor het eerst op voor publiek. De fanfare van Aartswoud had een muzikant nodig voor de nazit na een uitvoering. De voorzitter had Schermer horen spelen en vroeg hem dat in het café van Aartswoud te komen doen. Vader bracht hem erheen. Toon kreeg zeveneneenhalve gulden voor het spelen van de twee nummers die hij beheerste. Hij speelde ze van zeven uur ’s avonds tot twee uur ’s nachts. Vanaf die tijd bracht vader hem naar optredens op bruiloften, partijen en kermissen. Hij was met de dokter en de dominee een van de eerste autobezitters in Hoogwoud. Van het geld dat Toon met zijn optredens verdiende, kocht hij bladmuziek om verder te kunnen studeren. Een buurman was in die tijd niet erg gerust op een goede afloop: ‘Wat moet er van die joôn terecht kommen, hai werkt nooit’.

Toon, Coba en Olfert.

 

Op zijn zestiende vormde hij met broer Olfert op drums een duo, de Night Owls. Het duo werd later uitgebreid tot trio en soms tot kwartet. Hieruit ontstond een soort muzikantenpool waaruit mensen werden gevraagd te spelen als Toon of een ander bandlid niet beschikbaar waren. In de pool zaten onder andere Piet Buis, Jaap Deutekom, Theo van der Zee en saxofonist Rinus Verburg. Schermer ging vanaf zijn zestiende ook zelf pianoles geven en leerde intussen accordeon spelen. Dat instrument was toen erg populair aan het worden. In de fietsenwinkel van zijn vader verkocht hij bladmuziek en later ook accordeons. Hij ging toen ook accordeonles geven. Later heeft hij dat nog uitgebreid met orgellessen en gitaarlessen.

Huwelijksfoto Toon en Wil.

 

Studie en gezin

In 1942 trouwde Schermer met Wil Boes uit Opmeer. Wil was kapster en werkte in de salon van haar vader. Bij hun huwelijk was Toon 26 en Wil 22 jaar oud. Vader Boes kocht een huis voor hen aan de Burgemeester Hoogenboomlaan (nu nr. 47). Het was de voormalige sigarenzaak van Freek Groot. Schermer kreeg hierdoor een winkel en een leskamer tot zijn beschikking. Overigens gaf hij veel leerlingen les bij hen aan huis. Aan het eind van de oorlog kocht hij een motor om zijn leerlingen langs te gaan. Na anderhalf jaar werd de motor vervangen door een auto. Schermer was op de motor nogal vaak ziek geworden. Hij was al langer van plan het conservatoriumdiploma te halen, hij vond dat zijn scholing niet voldoende was geweest. Als leraar koos hij de heer Lürsen. Deze woonde in Haarlem en Schermer ging drie jaar lang iedere maandagmorgen naar hem toe. Zijn docent was de vader van dominee Lürsen die in Hoogwoud en Aartswoud was beroepen. In 1952 slaagde Schermer voor zijn examens, hij was toen 36 jaar.

Muziek- en boekhandel.

 

Intussen was zijn vrouw Wil in 1946 in hun winkeltje ook een boekhandel gestart, ze had daarvoor het diploma kantoorboekhandel gehaald. Later haalde ze nog het diploma voor de ‘gewone’ boekhandel. Zij was voor Schermer ook zijn secretaresse en boekhoudster. De boekwinkel hebben ze tot 1981 gehad. Ze hebben de zaak toen overgedaan aan Jan Mol. In 1973 openden ze een muziekwinkel aan de overkant van de straat. Ze hadden de onbewoonbaar verklaarde woning die daar stond gekocht en gesloopt om een nieuw winkelpand neer te zetten. Ze verkochten er muziekinstrumenten, bladmuziek en grammofoonplaten. In de winkels heeft mevrouw Schermer een aantal verschillende hulpen gehad. Van de huishoudschool in Spanbroek kwamen regelmatig stagières om het vak te leren. Onder andere Rita Vlaar en Liesbeth Groenewoud zijn voor een aantal jaren in vaste dienst geweest. De laatste jaren stond hun jongste zoon Rob in de muziekwinkel. Eindjaren tachtig stopten ze ook met deze zaak. Het pand werd verhuurd aan bakker Raat.

Wil en Toon in hun nieuwe winkel.

 

In 1943 werd hun eerste kind, zoon Jacob Jan (Jacques), geboren, in 1945 dochter Elly, in 1946 dochter Mary, in 1951 zoon Jan (na twee weken overleden), in 1952 dochter Ank en in 1961 zoon Rob. Jacques is in vaders voetsporen getreden. Hij is muziekdocent en dirigent geworden.

Con Zelo

In de lente van het oorlogsjaar 1942 sprak Schermer met een paar van zijn accordeonleerlingen af om wekelijks een avond bij elkaar te komen. Ze konden dan samen stukken instuderen en een of twee keer per jaar laten horen in hoeverre dat gelukt was. Hiervoor werd in mei van dat jaar een officiële vereniging opgericht, de naam Con Zelo (met ijver) werd door Schermer bedacht. De vereniging oefende in het café van Douwe Bakker (Huis van Egmond). Een bestuurslid schoot de zaalhuur voor het eerste jaar voor. In oktober trad Con Zelo voor het eerst op voor publiek. In de krant verscheen een lovende recensie. Op het programma stond ‘een gezellig zitje’, maar er werd clandestien gedanst, met bij toerbeurt een van de leden op de uitkijk. De bezetter had een ‘bal na’ namelijk verboden. Eigenlijk tegen zijn zin werd Schermer dirigent van Con Zelo. Hij speelde zelf mee op accordeon en later op piano.

Afscheid bij Con Zelo, 15 december 1984.

 

Het orkest bereikte een hoog niveau en werd geprezen om zijn klankkleur. In de beginjaren componeerde Schermer vaak zelf de muziek, er was weinig muziek voor een accordeonorkest beschikbaar. Ook arrangeerde hij veel bestaande muziek voor accordeon. De muziek moest met de hand worden gekopieerd. Zus Coba en zoon Jacques hebben hier veel tijd in gestoken. Elke donderdagavond was er repetitie voor het A-orkest, elke zaterdagmiddag voor het Jeugdorkest.

Remember.

 

Met Con Zelo heeft Schermer aan verschillende concoursen en festivals in binnen- en buitenland deelgenomen. Zo ontstond er een vaste uitwisseling met een accordeonorkest uit Mühlheim am Main. In 1981 was er een hoogtepunt in de geschiedenis van de vereniging, de promotie naar de eredivisie. Schermer nam afscheid als dirigent in 1984, zoon Jacques was zijn opvolger. Er werd berekend dat hij ruim 3000 keer met het orkest aan het werk was geweest, ongeveer 2000 keer met het A-orkest, 500 keer met het jeugdorkest en 600 uitvoeringen.

Variatie

Om de optredens van Con Zelo wat gevarieerder te maken, heeft Schermer verschillende ensembles gevormd. In 1951 stelde hij een musetteorkest samen. Hierin speelde hij op accordeon, zijn broer Olfert op drums, zijn zus Coba op piano, Dick Poot jr. op saxofoon en Piet Zee op contrabas. Ze brachten lichtvoetige Franse musettes die zozeer in de smaak vielen, dat het orkest al snel los van Con Zelo werd uitgenodigd. Het orkest oefende in de pauzes van de repetities van Con Zelo. Dat gaf nogal eens aanleiding tot gemopper, want de leden van Con Zelo vonden dat daardoor hun pauzes veel te lang duurden. Na het overlijden van Dick Poot jr. in 1963 lag het orkest jarenlang stil. Pas in 1969 werd er weer opgetreden. De bezetting was toen: Toon Schermer en Arie Rooker op accordeon, Enno Bijlstra op saxofoon, Elly Schermer (later Elly Stapel) op piano, Arie Poot op contrabas en Olfert Schermer op drums.

Het musetteorkest.

 

In 1982 bestond Con Zelo veertig jaar, in dat jaar trad het musetteorkest voor de laatste keer op. In de tijd dat de Kilima Hawaians populair waren, formeerde Schermer een zanggroepje, de Hawaians, dat tweestemmig zingend de sfeer van de Stille Zuidzee opriep. De meisjes in raffiarokjes en de jongens in witte bloes en broek. De groep bestond uit Froukje de Vos, Froukje Duinker, Joop Visser en later Riet Schagen, Jannie de Vos, Tinie Dirkmaat, Jan Bakker en Jan Krul. Na een paar jaar was het tijd voor iets anders. Het orkest van Malando speelde tango’s en rumba’s op de radio, Zuid-Amerikaanse muziek werd populair. Schermer haakte daar op in en stelde een groep samen die deze muziek kon vertolken, Los Boulanqueros. Toon, Olfert en Coba Schermer vormden samen met Arie Poot het muzikale geraamte van de groep. Gezongen werd er door Trijnie Zander, Hinke Scholten, Greet Bakker, Jan Bakker, Jan Krul en later ook Jaap van der Oord. Ze verschenen in Zuid-Amerikaanse kostuums op het toneel. Olfert had ze de grondbeginselen van het bespelen van sambaballen en bongo’s bijgebracht. Om dit tegelijk met het zingen te doen, was niet eenvoudig. Er werd dan ook heel wat afgelachen op de repetities bij Schermer thuis. De optredens van de verschillende ‘pauze orkesten’ waren een groot succes. Het was de moeite van het vele oefenen meer dan waard.

Overdracht dirigeerstokje aan zoon Jacques.

 

De Woudklappers

Jeugdtamboerkorps de Woudklappers werd opgericht in maart 1958. Het initiatief ontstond in een bestuursvergadering van Con Zelo. Schermer was er met broer Olfert de grondlegger van, hij kreeg ook hier de muzikale leiding. Er werd meteen serieus gerepeteerd en al op 5 mei was er een eerste buitenoptreden. De belangstelling was groot. Omdat er aanvankelijk te weinig instrumenten waren, kwamen er aspirantleden op een wachtlijst. In de loop der tijd kwam dat allemaal in orde. In 1968 werd voor het eerst het Drumbandconcours in Hoogwoud gehouden. De Woudklappers deden mee en hadden succes. Daarop werd een actie gestart om uniformen te kunnen aanschaffen. Het jaar daarop traden ze voor het eerst op in hun nieuwe kleding: witte broek of rok, groene cape met gele voering en mooie mutsen. Jaarlijks werd meegedaan aan concoursen. In 1970 kwam hieruit het contact voort met een jeugdorkest uit Hainstadt in Duitsland, waarmee uitwisselingen plaatsvonden.

De Woudklappers stonden al die tijd onder verantwoording van het bestuur van Con Zelo. In de praktijk kwam het er op neer dat Schermer alles regelde. Dat werd hem te druk en in 1973 werd een zelfstandig bestuur gevormd. Schermer bleef tot in 1980 wel instructeur van de Woudklappers.

Voorzijde verzamel CD.

 

Boerenkapel

In 1964 was Schermer de initiator van een boerenkapel. In dit gezelschap bespeelde hij de accordeon. De kapel bestond verder uit broer Olfert op drums, Enno Bijlstra op klarinet, Herman Zweed op trompet, Piet Tensen op trombone en Jochem Bijlstra op es-bas. Gekleed in lederhosen, kniekousen en met Tiroolse hoedjes op, vermaakten ze het publiek met gezellige muziek. Siep Galis praatte de nummers ‘aan elkaar’. De kapel bestond maar 10 maanden. De eerste uitvoering werd gegeven in april, de laatste in oktober 1964. Het lukte Schermer niet de club in stand te houden, het bleek te moeilijk om iedereen voor de repetities bij elkaar te krijgen.

Muziekconcours

Het idee om Con Zelo zelf een muziekconcours voor amateurmusici te laten organiseren, kwam ook van Schermer. Hij kwam ermee in 1968, het plan werd uitgewerkt en de gemeente werd om financiële steun gevraagd. In juni 1970 werd het eerste concours gehouden in de Nederlands Hervormde kerk van Hoogwoud. Het werd een succes, ook financieel. Het concours werd dertien jaar lang georganiseerd, de eerste jaren in de kerk, later in het Dorpshuis. Aanvankelijk bestond de deelname vooral uit koren en orkesten, later werden dat hoofdzakelijk solisten. Met een van de vaste deelnemers, een fluitiste uit Rotterdam speelde Schermer een aantal keren als begeleider. Ze repeteerden niet met elkaar, maar behaalden toch verschillende keren de eerste prijs.

Rotary en Remember

In 1972 was Schermer een van de oprichters van Rotaryclub Medemblik. Met leden van deze club begon hij een band, Remember genaamd, later speelden er ook niet-Rotaryleden in. De band trad op in binnen- en buitenland bij Rotarybijeenkomsten. Remember speelde ook op de zondagse dansmiddagen die door Schermer een keer per maand in het dorpshuis van Hoogwoud werden georganiseerd. Toen hij in 1993 overleed hield de band op te bestaan. Zonder hem wilden de anderen niet verder.

Westfries

Jan en Greet Krul werkten vanaf 1946 vaak mee aan de uitvoeringen van Con Zelo. Jan praatte de verschillende optredens aan elkaar en zong met Greet populaire liedjes, vaak in het Westfries, om een beetje variatie in het programma te brengen. Schermer begeleidde hen op de piano. Vanaf 1965 trad Schermer ook los van Con Zelo met hen op met liedjes en conferences. Ze deden dat samen met Nel van Laren-Zwuup en Jan Pannekeet. Met hen werd een LP opgenomen die Dut en Dat heette, ´met liedjes en praatjes uit West-Friesland´. Na 1973 gingen Nel en Jan hun eigen weg en gingen Schermer en het echtpaar Krul met zijn drieën verder. Geoefend werd er altijd bij Schermer aan huis. De muziek van veel van hun liedjes werd ook door Schermer gemaakt, hij kreeg een tekst en maakte daar dan een lekker melodietje bij. In 1979 werd een LP uitgebracht met opnames van een optreden onder de naam West-Friesland Plat. Hierop waren ook tante Saar, Cor Ros, Grietje Steketee en Gert Pater te horen. Dit was eenmalig, de drie vonden de humor van de andere vier iets tè plat. Ze traden zeer regelmatig op, soms wel twee keer per week. Vaak was dat voor de Plattelandsvrouwen en andere vrouwenverenigingen. Eén seizoen lang trad het drietal achttien keer op met Jo de Leeuw en de nationaal beroemde Kees Stet. De animo voor de optredens van het trio werd in de loop der tijd wat minder. Ze besloten er mee te stoppen. In 1993, kort voor het overlijden van Schermer, gaven ze in de Vriendschap in Wadway een afscheidsoptreden dat werd uitgezonden door Radio Noord-Holland. In 1997 werd nog een verzamel CD uitgebracht ‘Het beste van Kees Stet en Jan en Greet Krul’. Natuurlijk met ‘Toon Schermer aan de piano’. Het leven van Toon Schermer was doordrenkt van muziek. Meer dan 50 jaar lang heeft hij een enorme invloed gehad op het muziek maken in Hoogwoud en wijde omgeving.

Oorkonde Erelidmaatschap Akkordeonorchester Mühlheim.

 

Generaties kinderen heeft hij de beginselen van het spelen op piano, accordeon en gitaar bijgebracht. Hij heeft een aantal orkesten opgericht en gedirigeerd. Diverse mensen begeleidde hij op piano en accordeon. Naast dat alles trad hij op als pianist of accordeonist en vaak als leider van combo’s. Hij schreef de muziek voor tientallen liedjes. Veel leerlingen kregen les bij hem aan huis en met de verschillende combo’s werd ook bij hem thuis gerepeteerd. In 1975 kreeg hij voor zijn verdiensten de Koninklijke onderscheiding in goud, de hoogste onderscheiding in de Orde van Oranje Nassau. Ter gelegenheid van het muziekjaar 1985 kreeg hij de eremedaille van de gemeente Opmeer. Schermer is tot zijn dood in 1993 in de muziek actief gebleven. Hij is 77 jaar oud geworden.

Voor dit verhaal is dankbaar gebruik gemaakt van informatie uit het jubileumboekje van Con Zelo, uitgebracht bij hun 40-jarig bestaan.