Chroniqueur Olfert Schermer

Een legendarische dagboekschrijver

Bewerking door Erik Mooij en Louis Groen

Dit is alweer het negende deel uit de door Olfert Schermer geschreven kroniek. Onze uitgave In het verleden ligt het heden uit 1999 bevat het deel van 1877 tot en met 1887, Een andere tijd uit 2000 bevat de jaren 1888 tot 1900, Scherven uit de Gouwe tijd uit 2001 bevat de jaren 1900 tot 1905, De verleden tijd uit 2002 bevat de jaren 1905 tot en met 1910, in Wat voorbij ging uit 2003 vinden we de jaren 1911 tot en met 1914, in Oogst van het verleden uit 2004 vinden we de jaren 1915 tot en met 1918, in Toendertoid uit 2005 de jaren 1919 tot en met midden 1922, in Boeiende West-Friezen! uit 2006 het vervolg van 1922 en 1923. In Ondernemend Volk! uit 2007 staat het jaar 1924. De kroniek is een zeer uitgebreid werkstuk dat consistent is bijgehouden en blijk geeft van opmerkzaamheid van de auteur. Door zijn werkzaamheden als caféhouder kwamen veel dingen hem ter ore. Dit tezamen met zijn brede maatschappelijke belangstelling maken zijn kroniek tot een belangrijke bron voor historisch onderzoek. Daarnaast is het een zeer lezenswaardig werk dat het verdient om in gedrukte vorm vastgelegd te worden. De originele kroniek bestaat uit twee delen en beslaat de periode van 1877 tot en met 9 mei 1938. We gaan verder met 1925 in deel twee van de kroniek. De Stichting Hoochhoutwout neemt elk jaar een deel op uit de kroniek.

Verantwoording

Gekozen is om een groot aantal zelfstandige naamwoorden zonder hoofdletter te herschrijven, om ze te kunnen onderscheiden van namen en duidelijker te zien waar een zin begint. Hier en daar is de interpunctie gewijzigd, zodat duidelijker wordt hoe de zin loopt en eindigt. Spelfouten zijn vrijwel overal intact gehouden, zodat men nog het eigen karakter van Schermers liberale beleving waarneemt. Om het ontbreken van het pondsteken, zoals dat werd gebruikt door Schermer en anderen in zijn tijd, in de huidige tekstverwerkers te ondervangen maken we gebruik van het teken voor het Engelse pond (£) hoewel we ons realiseren dat dit niet het juiste teken is. Ter wille van de leesbaarheid hebben we de tekst opgedeeld naar de maanden en daarnaast is hier en daar een ontbrekend woord(deel) geplaatst tussen ‘vierkante haken’, bijvoorbeeld in 1877: k[oeie]; 1878: na[ar]; 1893: contreb[u] sie. Wat tussen ‘kromme haken’ staat, bijvoorbeeld in (voorbeeld), is oorspronkelijk op die wijze door Schermer toegevoegd. Verduidelijkingen van de redactie zijn ingevoegd tussen accolades {Bijvoorbeeld}.

Het jaar 1925

Januari

1 Jan: den doove F. Appel is bij P. Stroet aan den Pade even op bezoek, neemt diens geweer van den wand, en trek[t] den haan over, en daar volgt ‘t schot uit, den knecht die net binnenkomt, krijgt den lading in zijn beenen, en is vervoerd na[ar] ‘t Gasthuis te Hoorn. ‘t Waid zoo storm. 7 Jan: op woensdag is bij mijn O. Schermer in ‘t lokaal verk: den plaats van den overl: mej: M. Wiering van Blokker, wed: van P. Groot, den plaats liggende en staande aan den Gouw groot 16-43-20 h.a. heeft opgebracht ƒ48431,75. Notaris was Koerman van Hoogcarspel. En is verk: alzoo: huis en erf gr[oot]: 47-30 a[re] K. Leeuw c.s. 3750; no. 2: 78 a[re] W. Speets ƒ2100; no. 3: is 64-50 D. Ursem en c.s. ƒ1850; no. 4: 1-52 h.a. Jb Vetman ƒ3270 per h.a.; no. 5: 84 a[re] W. Speets ƒ2530 massa; no. 6: 96 a[re] K. Jong Obdam ƒ2510 m[a]s[sa]; no. 7: 83-20 a[re] K. van Stralen ƒ2290; no. 8 en 9: 2-88-50 h.a.; D. Mol en K. Groot ƒ8060; no. 10 en 11: 3-89-90 h.a. J. v[an] der Molen ƒ11290; no. 12: 3-57-0 h.a. An Zijp voor ƒ2550 per h.a., dit is alles heel duur; n[o.] 12 niet. Huis en erf te Aarswoud Cn Schouten ƒ2290 niet duur. Huis en land 2½ h.a. van Meizen Beemster opgehouden. 10 Jan. inwoners van Hoogwoud 1066 m[annen]: 993 vr[ouwen]= 2059 en vermin[dert] dit jaar met 45 personen. 10, 11 en 12 Jan: heeft Cn Ursem 16 schapen verk: à ƒ64 st: er zijn lam koppels van ƒ56 per st: Aanvoer van varkens deze week te Alkm[aar] 1212 stuks; 36 à 38½ c pond, Amst[erdam] 600 vette koeie[n], Purm[eren]d zoo 300: 50 à 61 c £, ’t is veel aanvoer. Dond:middag zoo 3-30 uur, een noodlanding van een vliegenier van uit den ‘Kooi’ en kwam terecht op het land van Joh: Appel te Aarswoud, en kwam er zonder eenige beschadiging af. Den officier was eene me[cani]cien S.8 2de klasse luit[e]n[ant]: Ten Broeke, en den corporaal Van der Wel, mecanacien. Louis Boumeester, toneelspeler te Amst[er]d[am]: neemt ontslag wegens hoogen leeftijd à 82 jaar; en krijgt ƒ4000 pensioen van den stad Amsterdam. Den groote komiek: den heer De Haas van Amsterd[am]: overleed te Rotterdam oud 70 jaar. 18 Jan: de ooijevaar zit te Abbekerk nog op zijn nest, is geheel alleen, en is niet weg geweest, een is er vertrokken. De eenden leggen al aardig wat eijeren. De somervogels zijn nog niet vertrokken, door ‘t zachte weder. 19 Jan: de moordenaar Muilwijk of Mijlink te Purmerend een schoonzoon van Ab de Ridder te Purmerend, heeft heden bekend den moord van tien jaar geleden, aan ‘t Overtoom gebeurd, op eene Van der Busch, te hebben gepleegd. Hij was voor 14 dagen terug in ar[r]est genomen. Een meisje van 15 jaar bevallen van 1 kind bij haar vader, hij heet Sm van Kampen te Spierdijk, het kind is dood. Zondag 24 jan: Dk Dop is met den N[oorder]-zon vertrokken uit H[oog]woud; heeft den kas ƒ40 van een kaartclubje meede; hij is nog al eens op den stap geweest. Zij hebben hem opgespoord, en moet ƒ40 vergoeden en terug komen. Den plaats van den wed: P. van Burg, aan den Langereis, (voorheen Joh: Strijbis) publiek verk: groot 21-51-28 h.a. heeft opgebracht te samen ƒ61830,50 gegaan aan 18 perceelen, alles bouwe[n], maar het meeste land is zoo men zegt, voor den wed: Van Burg. Den kas van den tentoonstelling te Hoorn kwam in 1924 te kort ƒ11.200. Het waarborgvonds moest 70% lijden. Wm Roggeveen bedankt als secretaris van Veefonds Schagen en heeft dien func[t]ie 26 jaar waargenomen. Gebr: de Jong Spanbroek, verkoopt 13 h.a. land, aan P. Slachter aldaar voor ƒ51500. De Koffiemolen, café te Heerhugowaard, publ: verk. voor ƒ4860 en ƒ1000 overname van inventaris, K. de Boer er uit, en Wilm Groenveld er in. C. Zander [te] Langereis heeft 8½ h.a. land en huis gekocht aan Stolpe [te] ‘t Zand voor ƒ20.000.

Café 'De Koffiemolen' op de hoek van Middenweg-Hasselaarsweg.

 

Februari

13 Feb: de plaats van Pool te Wognum verk[ocht]. 19 Feb: Jan Vel te Aarswoud overl: 95 jaar, heeft tien kinderen welke allen nog in leven zijn; (zeldzaam?). 19 Feb: is kap[i] tein Van der Wel, op dond:middag 3 uur viermaal rond den Boekel gevlogen heel laag, hij was het die te Aar[t]swoud heeft moeten landen (voor een poosje terug). Verk: van K. Winkel te Veenhuizen huis en 2-47-10 h.a. weiland, kooper K. Koorn Stn Maarten voor ƒ5814. Nog wat in Feb: 28 Feb: precident Ebert van Duitsland overl: oud 54 jaar. Hij was den eersten precident, na het Duitsen keizer[r]ijk dat met den oorlog van 1914 is weggejaagd, en gevlucht.

 

Maart

1 Maart is een autodienst bij gekomen op Medemblik-Alkmaar door Scheer en Akkerman, doch weer opgeheven. 4 Maart: er is nog niet een vlokje sneeuw gevallen, en ook geen nachtvorst geweest, (dat is wel sterk!) 4 Maart: Goalidge (Coolidge): legt den eed af, als precident van Amerika. Jn Silver [te] Aarswoud zijn slagerij verk: aan Jn van der Bel ƒ6000. Zat: 7 maart notaris De Boer 30 jaar notaris alhier: H[oog]woud. Vanaf 7 maart tot 13 maart winter vorst en sneeuw, en harde wind heel koud. 14 Maart zacht weer en dooi. Woensd: 11 maart overl: Jb Zwaan te Lambertschaag, oud 73 jaar hij was aannemer van den Kogge, (en had veel verdiend.) 13 Maart: is Schenke van Opmeer, te Sijbe[carspel]: van den fiets gevallen, en overleden; hij leefde heel gevaarlijk. 10 Maart, den nieuwe zomertijd (of boemeltijd) door den 2de Kamer afgeschaft. 17 Maart, de Eerste Kamer verwerp[t] dit weer, alzoo wéér boemele in den stad. 23 Maart, in Engeland te London beginnen den protestanten in te zien, als dat den kat[h]olieken te veel na[ar] hun kant werken, en gaan daar tegen in. (tot 1926 toe.) 23 Maart en 24 hard gevroren, 26 en 27 verschrikkelijk koud uit n[oord]-o[ost]. 26 Maart Jn Lichhart [te De] Weere overl: oud 58 j: op 4 maanden na. En ook Jn Klaver [te De] Weere overl: oud 62 jaar.

Dit is de slagerij. Slager Jan van der Bel Jzn. in de deur en zijn hulp

Klaas Bakker Hzn. Jan Silver die voor van der Bel de slagerij had, kon

bijna niet schrijven, met rondvragen onthield hij alles.

Dat deed ook hij met de prijzen.

 

April

1 April gaat As Donker [geboren 8-6-1856 te Twisk en overleden 6-9-1926 te Hoogwoud] van den Pade Hoogw: na Alkm: voor onderzoek na zijn gezondheid. Woensdag: 1 april paaschtentoonstelling te Schagen, er was goede kwaliteit, maar ruim de helft minder aanvoer als gewoon. 19 Ap: een zoon van Wm Luit begraven. Den [gemeente]raad van Hoogwoud, besluit op 2 stemmen na (Vijn en Schilder) het electries net over te dragen aan ‘t provinciale net. Opmeer ook. Het land staat best en gezond, het is wel wat koud, maar niet droog. Jn de Vries krijgt ontslag aan den Pen electries, en Tem moet zijn werk overneme[n]. 19 April onze hond Cees door den auto van Tuiman gedood. 28 Ap: wordt Hindenburg tot precident van Duitsland gekozen.

Mei

1 Mei: den geheelen dag regen en ooste[n]wind, en koud. Er gaan al heel wat koeie[n] na[ar] buiten, maar er is nog geen gras. Purm[ere]nd: voorjaarsmarkt aanvoer 1447 st: de vaare [niet drachtig, Westfries woordenboek Pannekeet] koeie[n] stug duur 40 à 50 cent £. 2de Mei: Van Zoonen slager te Winkel, door den auto van Barendrecht [te] Polder overreden en heel slecht gesteld: doch in leven gebleven, hij was 80 jaar. Den laa[t]sten helft van mei groeizaam weer, er is veel gras gekomen. Zaterd: 23 mei namiddags 3½ uur zwaar onweer, op vele plaatsen, op Hoogwoud niet erg. Er zijn vele ongelukken gebeurd, ook te N[ieuwe]-Niedorp, Barsingerhorn, AnnaPaulowna, Beemster enz: 26 mei. 4 Vaarze van mei[j]n in stal te Purmerend tongblaar, heb ze stil in stal verkocht, en met den boot verzonden, 3 aan Lam [te] Haarlem, en 1 [aan] Pos [te] Krommenie voor 61 en 62 £, doch groot verlies er van. Er is heel wat tongblaar. W.C. van Zanten te Den Haag gesproken voor Plattelanders Bond te Hoogwoud.

Juni

Dinsd: 2 juni is O. Schermer Jbzn oud 11 jaar met vijf kameraade: broer notaris, P. Grootewal, K. Donker en P. Boot, allen van Hoogwoud, als padvinders gaan loopen, van Hoogwoud na[ar] Medemblik, en terug over Opperdoes, Twisk, Abbekerk, Opmeer; ze zullen het niet meer doen; en waren bek af. 6 Juni: het is droog en warm. 12 Juni: Portegies [te Den] Weere in Amsterd: plotselings overl: een beroerte, en blijft daar totdat hij den 19de zoo ik meen is overl: oud 52 jaar. Zat: 13 juni is Dk Bregman; voorheen Bakker aan den Langereis te N[oord]-scharwoude plotselings overl:

Juli

10 Juli: een zuster van Jacob zijn vrouw: Rika en een jongie Willie over uit Amerika; ze waren 5½ jaar daar. Het vriest haast ieder[e] nacht. 24 Juli voor het eerst water uit een donderbui uit [‘t] oosten: ik geraakte toen met den fiets onder den meelwagen van Jn Bos: kon van den wind en ‘t water niets zien. 24 Juli: twee huizen verk: van den wed: Van der Veen (onderwijzer[sweduwe]) [no.] 1 gek: An Groot voor ƒ3361, en no. 2 Jn Nieuwboer voor ƒ2210. Den schapenwol is niets geen handel in 1.25 kilo. Den Tweeden Kamer is 1 juli gekozen, en bestaat nu uit rechts en links  dus rechts deelt de lakens uit. Vrijdag 31 juli is Wm Roggeveen te Schagen overl: oud 77 jaar.

Augustus

2 Aug: goed doornat geregend, best weer, maar gras is niets. Zat: 8 aug: is het huis van A. Knijn a/d Gouw verbrand, naast den herberg (rare brand) [‘s] middags 1 uur er was geen vuur, en geen mens mensch in huis, maar is best verzekert, huis 4200, meubels ƒ2500; heeft nu een huis op zijn land a/d Gouw gekregen. Jn van der Gracht zijn huis in den Boekel verk: aan P. Davidzon voor ƒ1200. Den burgemeester van Hoogwoud Breebaart, zal 1 auto rijden. Zondag 9 aug: den jongens van Jn Schimmel over geweest. Gerret - Nico - Joop. Maandag 10 aug: om 6½ uur alhier een verschrikkelijken draaien en vliegen van wolken in den lucht; maar er is ook wel heel veel gebeurd, gelukkig niet hier, wel in ons land, en Zeeland; Roozendaal en vooral Borculo, zijn huizen ingedrukt, torens van de kerken gedraaid, en alles zoo wat verbrand, en verwoest, hagelsteenen hebben wij zien afgebeeld, zoo groot als kipeijeren, geen boom is er staan gebleven, vele menschen vonden den dood onder den puin en ook vele gewonden. Men noemt zo’n verschijnsel een cijcloon en is gegaan over Zeeland, N[oord]-Brabant, en langs den grens van Duitsland, vele plaatsen is alles verwoest. Maar er is veel aangegeven, ja heel veel. 14 Aug: op vrijdag is den wed: F. Appel, Aaltje Goed, overl: ruim 80 of liever bijna 81 jaar. Duur land te Andijk is 4 h.a.: weiland verk: voor ƒ30.000 voor bloembollen. Van Winkel af zijn 43 persoonen, na[ar] Borculo geweest, den verwoesting te bezien. Er worden bij duizenden gegeven. 26 Aug: de vrouw van As Bloem te Zwaagdijk, Geertje Vet: 54 jaar zich laten verdrinken. Aug: was heel droog, er is geen gras, en wel tongblaar en wrang onder het vee. De kaas is ƒ64, de kool is geen geld waard, den witte; en worden vervoerd.

 

September

Den eersten week in sep: nat en koud. Te Wijdenes waren met den kermis 3 polietcies, om den rust te bewaken, en die dronken daar voor den rekening van den gemeente liefst 77 potjes bier op, dat zijn flinke mannen! 20 Sep: Jn Koster van Midwoud de plaats te Aarswoud; (voorheen K. Vel:) verkocht aan Sm Koomen van Spanbroek, voor ƒ75000 à ƒ80.000 groot 20 h.a. wat ruim 80.000 vrij op naam. Willem Zwager van Jacob is 7 sep: overgekomen uit Amerika, om zijne vrouw en zoontje te halen. De vrouw van Cn Pluister [te] Hoogwoud, Anna Kooiman, is in ‘t gasthuis te Alkmaar, om den maag te laten schoonmaken 5 dagen, en ‘t is goed. Duitsland en Oostenrijk sluiten een bond. 27 Sep: ruw weer. 30 Sep: overl: P. Groot, bij den pijpbrug te H[oog]woud, oud 68 jaar.

Oktober

2 Oct: het land van den wed: D. Bregman a/d Langereis verk: groot 1-95 h.a. voor ƒ2740 per h.a.: kooper Warnaar, die het voor dien tijd al huurde. 6 Oct: Teunis Smit van den Gouw zijn huis en land verk: (uit den hand) aan Cor Slachter te Opperdoes groot 9-98-80 h.a.: voor ƒ27000 per h.a. huis tegen 1 h.a. gerekend. 14 Oct. A. Zijdewind van Schagen een oploopen van dikte, over zijn geheele ligchaam was [hij] nog ééns zoo dik, ontsteking door smeren van boorzalf op een wondje aan zijn hand. De plaats van den e[r]ven Jn Vel te Aar[t]swoud publiek verkocht groot 34-82-80 h.a.: met vier huizen heeft opgebracht ƒ115.564,93 aan verschillenden koopers. 28 Oct: een plaats te Avenhorn verk: zoo 24 h.a. dit is heel verkocht, voor ruim ƒ4000 per h.a. heeft ƒ103.537 aan verschillende koopers. Een schuur met 11-70-90 h.a. werd gek: door C. Reinders van Avenhorn voor ƒ54.2¬96. 27 Oct: overl: P. Helder te Spanbroek oud 83 jaar. 29 Oct: groote veemarkt te Schagen, ze gelde[n] goede gelde[n] koeie[n] 45 c £, zonder melk 35 c £, goede vaarzen 35 c £. Alkmaar veel vee prijs hetzelfde.

Hier woonde Jan Vel Kz. met zijn gezin. 

De boerderij stond aan de Koningspade (Groene Koningspade of Groene Pade). 

Deze is gesloopt. Er staat nu nog één stolp.

November

12 Nov: de plaats van P. Sterk aan den Gouw verk: publiek groot 10-33-72 h.a. kooper J. Meester H[eer]-H[ugo]-Waard voor ƒ25.110. 18 Nov: verk: huis en land van den wed: F. Appel: (Aaltje Goed overl:) aan den Boekelweg 8-07-07 h.a.: kooper As Appel voor ƒ1.798,19 en 6-90-70 h.a. kooper Jb Smit [te] Leekermeer voor ƒ23.605. Begin nov: is Dk Klein alhier overl: oud 81 jaar. Ook Jb Pooland [De] Weere 75 jaar. Woensd: 25 nov: een storm uit west n[oord]-west, er is tussen Lambertschaag en Medemblik een tjalk vergaan met een man, vrouw, knecht, (kan ook van 2 kinderen).

December

3 Dec: dr Aldershoff zeldzaam in zijn kunde te Schagen staande, overl: oud 46 jaar hartkwaal. 6 Dec: het is al best winter, er ligt al veel sneeuw, en vriest hard uit alle winden, gelukkig dat het stil is, ze rijden overal op den schaats, heel leelijk ijs. Jn Gootjes schipper te Alkmaar overl: opgehangen oud 54 jaar zoo. Na 3 weken vol sneeuw, kregen wij water, met harden wind uit z[uid]-west vooral 29-30-en 31 dec: 31 Dec: is overl: Hs van der Molen uit W[ieringer]-Waard te Hoogwoud zijnde op den bruiloftvan Jn Benit zn dochter a/d Langereis, des ‘s morgens om 3 uur gezond, en zoo dood, goed 59 jaar. De revieren stromen over, veel gaat onder water, er gebeurt veel, dit wordt later genoteerd.

Foto’s: Collectie Cees Modder