De chroniqueur Olfert Schermer

Een legendarische dagboekschrijver

Bewerking door Erik Mooij en Louis Groen

Dit is alweer het tiende deel uit de door Olfert Schermer geschreven kroniek. Onze uitgave In het verleden ligt het heden uit 1999 bevat het deel van 1877 tot en met 1887, Een andere tijd uit 2000 bevat de jaren 1888 tot 1900, Scherven uit de Gouwe tijd uit 2001 bevat de jaren 1900 tot 1905, De verleden tijd uit 2002 bevat de jaren 1905 tot en met 1910, in Wat voorbij ging uit 2003 vinden we de jaren 1911 tot en met 1914, in Oogst van het verleden uit 2004 vinden we de jaren 1915 tot en met 1918, in Toendertoid uit 2005 de jaren 1919 tot en met midden 1922, in Boeiende West-Friezen! uit 2006 het vervolg van 1922 en 1923, in Ondernemend Volk uit 2007 staat het jaar 1924 en in Langs de weg uit 2008 het jaar 1925. De kroniek is een zeer uitgebreid werkstuk dat consistent is bijgehouden en blijk geeft van opmerkzaamheid van de auteur. Door zijn werkzaamheden als caféhouder kwamen veel dingen hem ter ore. Dit tezamen met zijn brede maatschappelijke belangstelling maken zijn kroniek tot een belangrijke bron voor historisch onderzoek. Daarnaast is het een zeer lezenswaardig werk dat het verdient om in gedrukte vorm vastgelegd te worden. De originele kroniek bestaat uit twee delen en beslaat de periode van 1877 tot en met 9 mei 1938. We gaan verder met 1926 in deel twee van de kroniek. De Stichting Hoochhoutwout neemt elk jaar een deel op uit de kroniek.

Verantwoording

Gekozen is om een groot aantal zelfstandige naamwoorden zonder hoofdletter te herschrijven, om ze te kunnen onderscheiden van namen en duidelijker te zien waar een zin begint. Hier en daar is de interpunctie gewijzigd, zodat duidelijker wordt hoe de zin loopt en eindigt. Spelfouten zijn vrijwel overal intact gehouden, zodat men nog het eigen karakter van Schermers liberale beleving waarneemt. Om het ontbreken van het pondsteken, zoals dat werd gebruikt door Schermer en anderen in zijn tijd, in de huidige tekstverwerkers te ondervangen maken we gebruik van het teken voor het Engelse pond (£) hoewel we ons realiseren dat dit niet het juiste teken is. Ter wille van de leesbaarheid hebben we de tekst opgedeeld naar de maanden en daarnaast is hier en daar een ontbrekend woord(deel) geplaatst tussen ‘vierkante haken’, bijvoorbeeld in 1877: k[oeie]; 1878: na[ar]; 1893: contreb[u]sie. Wat tussen ‘kromme haken’ staat, bijvoorbeeld in (voorbeeld), is oorspronkelijk op die wijze door Schermer toegevoegd. Verduidelijkingen van de redactie zijn ingevoegd tussen accolades {Bijvoorbeeld}.

 

Het jaar 1926

Januari

2 Jan: Jn Zwaag overl: 65 j: ook C. Zweet te Aartswoud. Den laa[t]ste 4 dagen in [19]en den eersten 4 dagen in 1926 is veel land onder ‘t water gezet, door den rivieren den Maas: Waal: Theems, duizenden menschen moesten vluchten, en veel is omgekomen, en stuk gestroomd onder den grens van België, zoo als Guick, Beugen, Breumel, Druten, Nijmegen, Velp, Arnhem: soo veele plaatsen meer, ook den Beemster, en Schermer, staan soo derden h.a. onder water. 5 Jan: het water is dalende, met goed weder, men zegt dat het in 1880 daar ook zoo slim is geweest. 10. Jan: het is nog steeds hoog water, er is veel onder water, op den grens van België en Frankrijk, en ook nog Duitsland, maar vooral Nederland. Van zat: 9 op zondag 10 jan: is overl: den burgemeester Jn Koomen van Winkel oud: 75 jaar. Van 12 op 13 jan: het vriest weer hard, met oostenwind, en wij hebben weer winter. 14 en 15 jan: sneeuw, er ligt veel sneeuw, en er wordt weer druk schaats gereden. Den rijksontvangsten bedroegen in den maand dec: 1925 meer dan in dec: 1924 ƒ6.790.000 in een maand: dus een aardig verschil. En over het geheele jaar 1925 ƒ26.850.000 meer dan in 1924. Tante Antje Schermer te Wijdenes overl: oud 77 jaar ruim en wed: van Koen Bakker: doch is later, en was nog getrouwd met P. Zee. 22 Jan: de dooi valt weer in, en dooit door, met 3 dagen is alles verdwenen. Den vrouw van K. Stroet alhier den 22ste jan: overl: oud (denk [ik]) 71 à 72 zoo. Den vrouw van Hk Jongers [te] Langedijk overl: oud 43 jaar, geen kinderen. Den groote kardinaal Mercier, Belgiesch prelaat overl: 23 jan: oud 75 jaar standplaats Mechelen: wel bekend, uit den oorlog van 1914. Prijs van ‘t vee vet 45 à 52 à 60 cent £; spek 46 c £; overh: 30 aƒ35 van ƒ40 zijn er niet veel, wol 1,50 à 1,60 kilo geen handel in. Kaas 48 het hoogst, eijeren 7 à 8 c; de kool gaat goed, aard[ap]p[els]: niet duur, uijen ook niet, en toch zijn er geen vruchten: (zelf niets.) Het land is duur, en wordt ook duur verhuurd, veel verlegen menschen. Het land 6-90 h.a. afkomstig van den erven den wed: F. Appel aan den Boekelweg, met het huis van F. Kuiper behoorende aan Jb Smit [te] Leekermeer verhuuurd aan een Schipper voor ƒ1900.

De woning van Jan Zwaag. Nu Zuiderzeestraat 43.

Februari

4 Feb: heeft Jb Langedijk uit Den Weere verkocht 8 h.a. land, aan Cn Ros van Abbekerk voor ƒ34.000 (duur). 7 Feb: is den koningin met prins Hendrik 25 jaar getrouwd geweest. 3 Feb: dove D. Appel van hier, vertrokken na[ar] Alkm: op een kippenboerderij. 11 Feb: het steuncommite; van den stormramp te Borculo, heeft ƒ100.000 afgedragen, aan den watersnoodcommite, dat zij in den ruimte, kan missen. 12 Feb: Antje Hartog vr[ouw]: van Jn Glas D[e] Weere overl: oud 77 jaar. 13 Feb: den barbier Pool na[ar] Z[uid]-scharwoude, en Den Graaf in plaats. 19 Feb: Js Smit [te] Spanbroek overl: 65 jaar. Den raad van Obdam schaft den zondagkermis af. 26 Feb: Geertje Koorn, wed: Jn Rooker overl: oud 79 jaar, en is maandag 1 maart te Hoogwoud begraven. Zondag 28 feb: de vrouw van Cn Klaver overl: 64 j: Hoogwoud. Het is in den laa[t]sten helft van feb: tot en met een maart somerweer. Professor Pijper in den Godgeleerdheid te Leiden overl: (onze Neef).

Maart

Dond: 4 maart bliksem en donder, met sneeu[w]buien. 5 Maart veel wind. 6 Maart goed weêr. 18 Maart (zoo) rijdt een auto van Pluiglaar van Huisduinen, op ‘t pont van ‘t Westeinde Anna-Paulowna, zoo van ‘t pont af te water, ‘t kanaal in, en verdrinkt. Verkocht te Winkel van den bouwplaats Mariahoeve (Groetpolder) 20-06-30 h.a. voor ƒ56.700 door C.J. Blaauboer W[ieringer]-Waard, en 20-12-80 h.a. zonder huis door C. Hannema te Beverwijk voor ƒ53.700. 21 Maart begin van de lente, maar het begint te winteren den wind oost, ijs en hagel. Zat: 13 maart burgem: P. Koopman van N[ieuwe]-Niedorp overl: oud 75 j. 28 Maart overl. Ms Smit, hoofd der school te Venhuizen oud 90 jaar. Maart is droog en zonnig geweest, den bouw vol harde kluiten.

April

Maandag 19 april: voor ‘t eerst goed geregend, den geheelen dag, wij hadden in 6 weken geen regen gehad. Het weiland staat mooi, en is gezond. 22 Ap[ril]: een verschrikkelijken hagelbui, (alhier) uit z[uid]-oosten tot aan Alkmaar aan toe een ruim uur lang, het lag vol hagel, en ‘t land vol water. Het laa[t]st van april, al heel wat vee na[ar] buiten, maar niet veel gras.

Mei

Zat: 1 mei is den nieuwe R.K. school te Spanbroek in gebruik gesteld. Het vee gaat met mei in ‘t land, met knap gras. Het vee gaat in prijs terug, vooral den vette koeie[n], beste 55 c £ à 45 c £. Den zoon van K. Breebaart Dzn te Kolhorn, is benoemd tot burgemeester van Callantsoog, is 26 jaar oud. Den prijs der lamm: is 15 à ƒ20. Een mei groote staking in Engeland, regeering tegen Arbeid. 12 Mei de staking opgeheven, arbeiders geven toe. Maar den staking tegen de mijneigenaars blijft volhouden. Engeland verbiedt den invoer van vee, en geslacht vleesch uit Ned[er]l[and]: (tongblaar) (maar [‘]t is eigen profeit). Poletiek. Nu komt er geen schaap aan onze markt (wachten op beter).

Na de brand

 

Juni

Vrijd: 10 juni Jn Nieuwboer Hoogwoud, gaat dood op den w-c, 79 jaar. 19 Juni: vrouw van S. Oud Hoogw: overl. 20 Juni: geen behoefte aan regen, wel aan zonneschijn, hooi wordt er knap geteeld, en goed gewonnen. Den producten gaan wat omlaag: kaas ƒ33 à 40 (100 £), vet vleesch 50 à 55 cent £, spek 37 à 38 cent £. Den dames worden gek, en mal, jonge dames, en jonge vrouwen, laten hun mooije haardos afzetten, en dragen nu korte haren “Bobbie”, dit is bij den meesten een afschuwelijk gezicht. Jn Grootewal en Sm Groot van den Pade alhier, winnen samen, den hoofdprijs van Opmeer, kar met paard. F. Bakker van den Gouw Hoogwoud, een jongen van 11 jaar oud, is dinsdag 15 juni nog met Olfert Schermer te vissen geweest, woensd: nog na[ar] school, en is maandag 21 juni overl: aan nekkramp; had veel last van hoofdpijn.

Een voorbeeld van het "Bobbie" kapsel.

 

Juli

5 juli best water gehad, zonder onweer. 6 Juli, den zoon van Jn Slikker Julianendorp; na[ar] Indië gegaan, op ‘t stoomschip Koningin der Ned[er]l[anden]: als 2de klas geniesoldaat. Juli is een schrale maand; in Am[e]rika Min[n]asota, waar neef Cn Schermer woont, is bijna niets geteeld.

Augustus

19 Aug: overleden Jn Donker Sijbecarspel oud 73 jaar, en den kinderen nemen ieder hun plaats over. Den toestand voor ‘t bestaan, is dit jaar heel slecht, uitgezonderd den Polder (bouwboer) dat is hier goed, anders slecht, groenten en bollen, en veel productens gelden weinig, almaar terug, kaas en vleesch ook. Den “stakers” te Langendijk behalen géén overwinning. Den maand aug: was mooi, maar wat te droog. Deze somer weder wrang en tongbl[aar]; onder ’t vee.

September

6 Sep: is overl: As Donker van den N[oorder]-Pade Hoogwoud in den oud[erdom]: van 70 jaar, en heeft 3/4 jaar geleden aan kanker in den maag. Hij was mede den oprichter van den kaasfabriek Aurora te Opmeer. 6 Sep: een mooije natte dag, en gewaslijk weêr. 7 Sep: is Wm Vijn 25 jaar lid van den raad der gem: Hoogwoud geweest, en tevens 17 jaar wethouder. Dond: 9 sep. nam[elijk]: 3 uur een spoorwegongeluk, bij Leiden aan den Vink: ontsporing 3 dooden 10 gekwetsten. Den heer en mevrouw Lobenbraken ziek, beiden overl: het waren toneelspeelsters. Een mac[h]inistleerling oud 27 jaar is met een opzichtermac[h]inist, onder een vuurketel gedood. 10 Sep: bijeenkomst te Opmeer, bespreken, over het behoud van den tram Schagen - Wognum; welke door den minister was besloten weg te doen, vanwegens het te kort van ƒ60.000 per jaar. Zat: 11 sep: een levensaansl[ag]: gepleegd op Mus[s]olini (Italië) door een bom op zijn auto, te werpen welke terugsloeg, en op den weg, ontploften, en daarbij vier personen uit het publiek te kwetsen. “Hij was vrij.” Sep:Cn Stam uit den Hout Hoogcarspel, is benoemd tot directeur van den brandw[eer]: borgmaatschappij te Benningbroek, door overl: van Jn Donker Sijb[e] c[arspel]: Den groote Ned[erlandsche] Kolfwedst[rijd] van den bond is gehouden te Z[uid]-Scharwoude. Spanje treedt uit den Volkerenbond. Dinsdag 14 sep: is den plaats van Cn Geerligs te Anna Paulowna verbrand, 5 uur door een stookje te doen in den schuur, van kinderen, en heeft veel schade. 25 Sep: de vrouw van Jn Benit, Merijtje Wouter overl: oud 50 jaar. 26 Sep: voor ‘t eerst onweer, zoo hier en daar raak getroffen, van Joh. Laan 1 koe gedood in den meer, enz. enz. Er worden nu auto’s gereden gestookt met hout.

Adriaan Donker Pz, de oprichter van de zuivelfabriek Aurora.

Adriaan Donker was veehouder aan de Koningspade op de plek waar 

nu de museumboerderij 'West-Frisia' zit. Hij was voorzitter vanaf

de eerste vergadering in 1913 tot hij stopte met zijn bedrijf in 1925.

 

Oktober

7 Oct: een plaats van mej: den wed: Potgieser Jc: Gras, genaamd den plaats Hoogland groot 28-85-50 h.a. te Barsingerhorn, is gek: door C. Raat te Alkmaar voor ƒ84.312,92. Hij werd bewoond door Van der Oord. Zat: 9 oct: veel water, ruw weer. 9 Oct: zoo ik meen: een auto in ‘t water gevonden, tussen Broek [op Langendijk] en Stn Pancras, waarin den zoon van R. Slot (den koolkopers van Lange[n] dijk) dood in den auto werd gevonden, hij was om 12 uur uit Alkmaar vertr[okken]: heet[t]e K. Slot oud 25 jaar. Ook dien zelfden morgen een auto ongeluk te Kolhorn, bij den plaats van Pluister; daar tuimelt er een bij dijk neer, met 16 zeewerkers uit Den Helder, moesten na[ar] Medemblik zeewerken verschillende[n] gewond, een heel ernstig. 21 Oct: domineê J. van Beek, het beroep na[ar] Wieringen aangenomen, en is tevens verloofd met mej: Baart de Rafallie zij 49, hij 47 jaar. Het gras is half october op, het is altijd maar nattig weer, 20 Oct. voormarkt Hoorn ƒ1200 stuks stug. Alkmaar aanvoer 3133 st: vee, handel slecht, 30 c £ goede waar, gelde[n] pinken 25 c 8 groeikracht. Het is steeds nat, wind en koud; slecht weer.

November

8 Nov: huis met land van K. Weeder te Oostwoud publiek verk: 19-27-60 h.a. kooper P. Nes Pzn van Midwoud voor ƒ70.020. Den Tweede Kamer neemt het tractaat van België aan met 50 – om 47 stemmen aangaande vrijheid van den Schelde, (mis), nu moet den Eerste Kamer nog beslissen. Dond: 25 nov: café Bijhouwer houder van den kaasfabriek te Winkel verbrand.

December

Dec: het huis en erf van den wed: Jn Nieuboer verkocht, kooper K. Leeuw Sijb[e]c[arspel: voor ƒ2000. En van T. Konijn van den Gouw is verk: huis met 2-86-10 h.a. land voor ƒ7145, kooper J. Meester van den Gouw; en een verbrande ruimte van den zelfden Konijn groot 4-39 a[re], kooper Wm Slijksteeg ƒ315. 3 Dec: hadden wij ’s avonds donder en weerlicht. In begin der 19[e] eeuw telde de aarde 7000 mil-lioen inwoners, en in 1926: 1.666 miljoen er bij gekomen. Zond: 5 dec: domine Jacob van Beek van Hoogwoud, zijn intrede gehouden te Wieringen; zijn tec[k]st was uit Jesaja 55 vers 1: O, alle gij dorstigen, komt tot den wateren. Ondertrouwd J. van Beek: en Carolina Josephina B. d. Refaullie. Huis en land van Jn Vijzelaar is uit den hand verk: à ƒ4.400 voorheen R. Bruin Mienakker Hoogwoud. 8 Dec: is den vrouw van Beets Hoogwoud overl: 75 jaar. 17 Dec: is bij kon[i]n[k]l[ij]k: besluit tot 2de reserve luitenant, bij reg[i] m[ent]; velt artel[l]erie benoemd P. de Boer van Hoogwoud. Van 21-tot 24 dec vriest het best, koud weer. Wij krijgen thans veel brandjes, zeker door den ten hogen verzekering.

Er is verbrand te Winkel W. Keetman zijn lieve rommel, met 2 oude onbruikbare darschmachines, hoog verz[e]k[erd]: voor ƒ15.000. Den smederij te Veenhuizen was ook verzek[erd]: met inboe[de]l voor ƒ23.000 ‘t lijkt alles geen donder en zoo ga je maar door. 22 Dec: is pastoor J. Ruiter van Hoogwoud vertrokken na[ar] Weesp. En is alhier gekomen pastoor Bitter van Hansweert, doet 25 dec: zijn intrede te Hoogwoud. Jacob een nieuw 2e hands geweer ƒ46. Wm van der Oord, neemt on[t]slag na 40 jarige dienst, als opzichter, van het waterschap ‘t Drechterland. Overl. 27 dec: verdronken Cn Constant St Maar-tensvlotbrug oud 39 jaar (dronken). 28 Dec: is overleden Sm Smit te Opmeer oud 91 jaar. En ook Hk Boot 82 jaar voorheen Hoogwoud, nu Groenveld, overl[eden]. 23 Dec: wat vorst; 26 de jongens rijden op slootjes schaats, 29 het ijs is weer schoon weg. Mooi weder tot ‘t uiteinde. 7 Dec: kaasfabriek a/d Gouw verk: kooper Wm Bakker aldaar voor ƒ1800 en ƒ30 gemijnd.

Het café stond aan de dorpsstraat waar nu de trambaan uitkomt.

De fotograaf staat als het ware op de tramrails die hier in de weg lagen.

De oude smederij van Strengman in Veenhuizen. Hij was hier tot ongeveer 1912 smid.
Op deze foto uit ongeveer 1900 zien we links de jongeman Arie Appel. Strengman zelf
is uiteraard bezig met het paard terwijl Vlaar Sr het paardje vasthoud. Omdat er binnen
indertijd geen opnamen gemaakt konden worden werd alles wat de ondernemer te bieden
had speciaal voor de foto naar buiten gesleept: fietsen, hoefijzers en een balansploeg.

 

Foto’s: Cees Modder