De chroniqueur Olfert Schermer

Een legendarische dagboekschrijver

Bewerking door Erik Mooij en Louis Groen

Dit is alweer het twaalfde deel uit de door Olfert Schermer geschreven kroniek. Onze uitgave In het verleden ligt het heden uit 1999 bevat het deel van 1877 tot en met 1887, Een andere tijd uit 2000 bevat de jaren 1888 tot 1900, Scherven uit de Gouwe tijd uit 2001 bevat de jaren 1900 tot 1905, De verleden tijd uit 2002 bevat de jaren 1905 tot en met 1910, in Wat voorbij ging uit 2003 vinden we de jaren 1911 tot en met 1914, in Oogst van het verleden uit 2004 vinden we de jaren 1915 tot en met 1918, in Toendertoid uit 2005 de jaren 1919 tot en met midden 1922, in Boeiende West-Friezen! uit 2006 het vervolg van 1922 en 1923, in Ondernemend Volk uit 2007 staat het jaar 1924, in Langs de weg uit 2008 het jaar 1925 en in Harde werkers uit 2009 het jaar 1926. De kroniek is een zeer uitgebreid werkstuk dat consistent is bijgehouden en blijk geeft van opmerkzaamheid van de auteur. Door zijn werkzaamheden als caféhouder kwamen veel dingen hem ter ore. Dit tezamen met zijn brede maatschappelijke belangstelling maken zijn kroniek tot een belangrijke bron voor historisch onderzoek. Daarnaast is het een zeer lezenswaardig werk dat het verdient om in gedrukte vorm vastgelegd te worden. De originele kroniek bestaat uit twee delen en beslaat de periode van 1877 tot en met 9 mei 1938. We gaan verder met 1927 in deel twee van de kroniek. De Stichting Hoochhoutwout neemt elk jaar een deel op uit de kroniek.

Verantwoording

Gekozen is om een groot aantal zelfstandige naamwoorden zonder hoofdletter te herschrijven, om ze te kunnen onderscheiden van namen en duidelijker te zien waar een zin begint. Hier en daar is de interpunctie gewijzigd, zodat duidelijker wordt hoe de zin loopt en eindigt. Spelfouten zijn vrijwel overal intact gehouden, zodat men nog het eigen karakter van Schermers liberale beleving waarneemt. Om het ontbreken van het pondsteken, zoals dat werd gebruikt door Schermer en anderen in zijn tijd, in de huidige tekstverwerkers te ondervangen maken we gebruik van het teken voor het Engelse pond (£) hoewel we ons realiseren dat dit niet het juiste teken is. Ter wille van de leesbaarheid hebben we de tekst opgedeeld naar de maanden en daarnaast is hier en daar een ontbrekend woord(deel) geplaatst tussen ‘vierkante haken’, bijvoorbeeld in 1877: k[oeie]; 1878: na[ar]; 1893: contreb[u]sie. Wat tussen ‘kromme haken’ staat, bijvoorbeeld in (voorbeeld), is oorspronkelijk op die wijze door Schermer toegevoegd. Verduidelijkingen van de redactie zijn ingevoegd tussen accolades {Bijvoorbeeld}.

Het jaar 1927

 

Januari

1 Jan: heel mooi weder, met gedeeltelijk zonneschijn. 2 Jan: overl: Geertje Groot, wed: Jn Reuzenaar Pade Hoogwoud 76 jaar. 10 Jan: brak er brand uit in eene schou[w]burg, tijdens eene bioskoop voorstelling in eene schouburg, te Montreaal, waarin 96 kinderen, van 8 tot 13 jaar gedood werden. (Vrede) Amerika bouwt 13 nieuwe grooten kruisers, Japan is met minder kláár, Engeland 30 reuzen luchtschepen van 1000 paarden kracht; (allemaal voor den vrede). In 1926 is in Purmerend aan marktgeld ontvangen ƒ 79.994 ruim ƒ 6000 meer als in 1925. Vrijdag 21 jan: tante Geertje Slagter echtg[en]ote van Dk Appel te Veenhuizen overl: oud 78 jaar. Zat: 22 of 29: namiddags half een, eene ernstigen botsing met een outobus van Keetman; en den tram: het gebeurden te Winkel, den locomotief greep den outo in het agterste gedeelten, en smeet deze zoo in een heg en den geheelen zij van den outo was er uit; er zat maar een meisje in als passagier, mej. T. Pluister van N[ieuwe]-Niedorp, die pianoles ging halen te Winkel, toch is er toch goed afgekomen, een been op zes plaatsen gehecht. Den c[h]aufveur Moeijes had geen letsel; dien lummel. Er heerscht heel veel griep, in steden, en dorpen, en provincien, doch niet zoo veel met doodelijken afloop.

Mej. T.P. Pluister trouwde later met Dirk Breebaart uit Hoogwoud, 

de zoon van de burgemeester en later zelf burgemeester van Hoogwoud.

 

Februari

7 Feb: Joh: Wilson toneelspeler te Hoorn overl: oud: 62 j. Den Weere gem: Hoogwoud wil eene R.K: school, onder den gem: Sijbecarspel. Dk Rooker huurt van Tm Wijnker huis en land aan den Pade te Hoogwoud: voor zoo ƒ 900. Woensd: 17 feb: 2 huizen en 16-98-40 h.a. wei en bouwland verk[ocht]: van den erven H. Boot a/d Langereis H[oog]woud kooper An Boot 10-75-80 h.a. voor ƒ 27.010, en M. Boot 6-21-63 h.a. weiland voor ƒ 16.873,97. 21 Feb. wat sneeuw.

Maart

4 Maart mijn wol verk[ocht]: 160 vachten ƒ 1,45 maar betaald uit ƒ 1,50 van trompetter. Zond: 6 maart namidd: 3 uur Jb Koeman voorheen postdirecteur te Hoogwoud overl. 71 j. Het vleesch duur ƒ 37 à 35. Kaas ƒ 49. Woensd: 19 maart is An Meijer timmerman a/d Langereis overl: oud 74 jaar. Dinsd[ag]morgen 18 maart is in den Beemster ingebroken bij Met graanhandelaar; den 2 dieven met eene hond opgespoord, en gepakt: twee jongen mannen uit Rotterdam. 21 Maart: lente den wind zuid, en mooi weder. Dond: 24 maart: het verdrag met België-Ned[er]l: over den Schelde: door den Eersten Kamer verworpen met 38 om 17 stemmen. 27 Maart kiefteijeren gevonden, en verk: à 25 c per stuk. 28 Maart 10 kiefteijeren gevonden à 25 c per st[uk]. 30 Maart: veel water gevallen; voor den bouwerij nat er is nog weinig tuinzaad in den grond: te nat.

Op deze foto uit 1918 het personeel van de P.T.T. voor het postkantoor van Wouter Koeman. Vlnr: Cor

Luiken (die later postkantoorhouder werd aan de overkant van de weg), Piet Brouwer, Wouter Koeman 

(de kantoorhouder), S. Romein, J. Koeman (de eerdere kantoorhouder), W. Luiken (de vader van Cor), Jan 

Romein en Simon Luiken (hulpbesteller en tevens musicus).

 

April

April: vroeg is er gras, laa[t]st april minder gunstig, doch al veel jong vee buiten. Den 28ste april was schrijver dezes; O. Schermer en zijn vrouw J. Appel 40 jaar getrouwd.

Op deze foto uit 1910 zien we vlnr zoon Jacob Schermer, Olfert Schermer en zijn vrouw Jacoba

Schermer-Appel. Olfert en Jacoba vierden op 28 april 1927 hun 40-jarig huwelijk.

 

Mei

Mei: goed; gewas, niet best. 4 Mei: den herberg van Rol te Oostwoud verbrand door ‘t smelten van vet in den hooiberg: hooi verzekerd en den boerenplaats van Meurs brand[t] ook af aldaar. Veel nachtvorst: aardappels overal afgevroren. 9-10-11 En 12 mei wind n[oord]-oost kregen onweer met bliksemvuur en koud. Den belasting op auto[‘] s en moterrijtuigen zijn in dezen maand in werking geworden van ƒ 50 tot f 100 na[ar] gelang der zwaarte. Er zijn busrijders die tot ƒ 3000 moeten betalen. 11 Mei den wed: Bloothoofd van Hoogwoud, na[ar] Brabant vertr[okken]. 18 Mei gemeente verkiezing. Liberalen 1 zetel Sm Glas; RK: 3 zetels C. Schilder, Blauw, Groen; en den wilden lijst 3 zetels Vijn, Bossen, P. de Wit; dit was buiten verwachten: voor den Lib: 4 zetels 3 R.K: toch goed. Zat: 21 mei: Sm Sijp van Abbekerk, rijdt met zijn auto, te Alkmaar een kind zwaar aan, toch is [‘t] niet dood gegaan. Parijs: zat: 21 mei is Lindberg[h] met zijn luchtmechine om 10-22 uur veilig op Le Bourget geland. 5400 km: gevlogen, den tijd was daarvoor 33 uur-54 minut[en]. Dit is den eersten vlucht van Nieuwork na[ar] Parijs, en daarmede ƒ 65.000 verdiend? Wie verdiend? Wie volgt? Feest en jubeltoonen.

Juni

Woensd: 1 juni des namiddags om half vijf, weder een ci[c]loon, in den westhoek van Gelderland, en Groenlo, enz: Roerlo, wat: te Eibergen 80 boerdenrijen aan den grond, en zoo men schrijft in geheel 156 huizen verwoest, 7 dooden en vele gewonden: merkwaardig is dat een dorsmac[h]ine van den grond; boven op een huis werd gezet. 26 Juni: het is koud, en nat, den gewassen zijn heel laat, den aardbeien moeten nog komen. Het vee voor den slacht mag levend na[ar] Frankrijk. Wederom tongblaar uitgebroken te Warmenhuizen, twee gevallen. Het vette vee geld[t] best, thans 57 à 55 c £ 2de 53 £, wol 1,50; spek 33 c £, schapen ƒ 34 à 30 lamsvel f 25. 29 Juni: totale zonsverduistering des ‘s morgens van 5 tot 7 uur en het was helder zichtbaar, vele menschen in Nederl: genoten, vanaf vrijdag 24 juni tot vrijdag 1 juli aldoor maar water, al het gras licht [er] af; en wordt slecht.

Juli

Wij kunnen geen slaboonen of augurken boven den grond krijgen. (erg). 10 Juli tongblaar in Engeland voor ‘t eerst, afmaakseisteem toegepast; (veel gekost, geen baat). Rusland beslaat ongeveer het zesde deel, van den vaste oppervlakte der aarde, en telt ruim 130 miljoen bewoners: behoorende tot 140 verschillende rassen en stammen. Den heer Vlaar van Hoorn café en rijder, haalt een schudel van den boot, het paard raakt[e] aan den hol, en z’n voet verward[e] in ‘t leidsel, sleep[te] alzoo 15 meter mede; maar [hij] raakt[e] helaas dood. {Met schudel is mogelijk bedoeld: skuddel = skuttel = (etens)schotel (voorheen doorgaans van grof aardewerk). Uit lat. scutella = platte schotel, schaal. Vgl. Fries: skûtel. Bron: Jan Pannekeet, Westfries woordenboek, Wormerveer 1984, p. 317-318.} Drie zoons van notaris De Boer Hoogwoud; geslaagd met ecsamen. 28 Juli: den aardbeien moeten nog komen, er is al ziekten in den aardappelen.

Augustus

P. Vijn begin aug: benoemd tot directeur der zeevaartschool op Texel. Aug: het hooi is slecht binnen gekomen: voor ‘t gewas is ‘t best. Vroegen aardappelen veel zieken, en slecht te eten. Een hooier, bovenlander, krijgt het heisblok van den hooiberg op z’n hoofd, en is uit den werken. 3 Aug: meen ik, is St Oud Hoogwoud overl: oud 74 jaar. 6 Aug: Jn Bast a/d Langereis overl: oud 79 jaar. Het vee is duur, en ‘t vleesch gaat best. Laa[t] st aug: den wrang al weder onder den vette koeie. Den proev polder te Andijk (Zuiderzeewerken) is droog, groot 40 h.a., en kost nu 11/4 mil[l]ioen gulden; (plus ƒ 35.000 per h.a.). Dinsd: 16 aug: den boerenplaats van As Appel te Stn Maartensbrug door hooibroei verbrand. Dinsd: 23 aug: des nachts om 12 uur, drie personen beschuldigt van moord, roof, en landsverraad, in Amerika, na zeven jaren gezeten te hebben, en ter dood veroordeeld waren is dat vonnis voltrokken: heeten Sacco, Vansettie, en Madeiros, ze zijn in eene elecstrische stoel gedood; dit kan wel eens een staartje vinden.

Overlijdensadvertentie van Pieter Vijn die later in zijn carriëre ook nog

benoemd werd tot directeur van de 'De Ruyterschool' in Vlissingen.


Proefpolder bij Andijk.

September

11 Sep: des ‘s morgens half acht: zondag, een bouwmanswoning in den H[eer].H[ugo].Waard, door onweêr verbrand. 12-13-14 Sep: kolfwedstrijd van den N[ederlandse]-Kolfbond te Lopik. 14 Sep: Jb Kai[j]er Jbzn van Hoogwoud behaald[e] het examen voor politieagent te Amsterdam. Deze nacht hard geregend. Veel water gevallen. Zwitserland: geopend voor Ned[erlands]: vee, en slagtvee. Kaas ƒ 50. Sep: twee zoons van notaris De Boer Hoogwoud examen gedaan door candidaat-notaris, het laa[t]ste deel; niet geslaagd. Den maand sep: is heel nat, veel wind, en onweer: er is nog al eens brand veroorzaakt. 18 Sep: ‘s morgens 8½ uur een huis, in den H[eer].H[ugo].Waard. Zondag 25 sep: 8½ uur den schuur van Bossen aan den Langereis verbrand. Maandag 26 sep: den molen bij Trompersbrug, den roeden afgeslagen, en bij den wed: Dekker Hoogwoud met dien slag het huis geraakt, en zoo is de bliksem op den electrischen leidin[g] opgevangen. 30 Sep: onze wagen auto verruild om den auto Dion van iemand uit Bergen. Volgens berekening, dan kan den aarde aan 6000 miljoen menschen van voedsel voorzien worden. En wanneer den vermeenigvuldiging zoo doorgaat, is dat aantal bereikt, over een tijd van 175 jaar, dat is in ‘t jaar onzer telling in 2100 (men zal zien).

 Oktober

Den koeijen gaan van 9 tot 16 oct: allemaal naar den stal, altijd is het maar nat, en nat. 14 Oct: het bullehuis in Den Weere verk: met 1-45-50 h.a. land, kooper Cn Klaver Pzn voor ƒ 8.010. Zondag 16 oct: geraakt den notaris De Boer van Hoogwoud met mevr: en Annie, en Rier, met den auto, onder Purmerend in den sloot, bij ‘t café Den Tuinzicht, nog best afgekomen. 19 Oct: heeft Dk Rooker Hoogw: het land publiek gekocht groot 3-55-10 h.a. liggende aan den Boekelweg, na den Gouw voor den som van ƒ 13.340 en dan den onkosten er bij wordt [‘t] per h.a. ƒ 4.006, of per bunder. En dat stukje land, aan den N[oorder]-Pade, in gebruik bij familie Cn Pannekeet ruim 100 jaar; groot 1-59-10 h.a. Jac: Dol Pade voor ƒ 4.215 in geheel. Publiek verk[ocht]: huis en land aan den Gouw Hoogw: van Jn van der Molen: groot 5-28-90 h.a.: kooper Cn Kos Hoogwoud voor ƒ 18.010. 25 Oct: al het vele gras, is nu schoon op. Dinsd: morgen 25 oct: is het café Den Stompentoren te Aarswoud afgebrand; den kagchel aanmaken met be[n]zine is den oorzaak, (zoo men zegt). Het was heel oud. En woensdag 26 oct: een werkmanshuis van Sjors de Boer a/d Gouw, was een week eerder ook al eens in brand geweest zoo men hoort ƒ 1000 winst. Den koemarkt te Alkmaar veel vee, en mager vee, handel stug. Cn Kos zijn huis en land publiek verk[ocht]: Hoogwoud; het huis gekocht door Dk Mulder alhier voor ƒ 3.350, perc[eel] 2: 3-22 h.a. weiland aan den Zuider Pade: gekocht door An Zee alhier voor ƒ 8.930; niet duur. Veemarkt te Hoorn veel vee, en handel slecht, aanvoer 5353 stuks. Te Berkhout is voor den kinderen van Jb Schouten verkocht, een huis met 18-00-30 h.a. land voor ƒ 61.533 gekocht door Dk Bakker (met overname). De plaats A. Kooi te Abbekerk aan ‘s Heerenweg. Perceel 3 bouwl: 1-23 h.a. kooper C. Smit Opperdoes voor ƒ 4.255,80 bouwl: 1-19-10 h.a. kooper J.F. Teunis Medemblik voor ƒ 3.775,47 en van 6 - tot 17 huis: boet, arbeiderswoning en stal en bouwland groot 20-30-90 h.a.: kooper Jn Schenk Andijk voor ƒ 52.499,06. Perceel[en] 1-2-5 werden niet verkocht. De plaats van den wed: Honing verbrand, bewoond door Ab Nobel.

Op zondag 16 oktober raakte notaris de Boer van Hoogwoud,

samen met zijn passagiers, met zijn auto voor dit Café "den Tuinzicht"

in Purmerend in de sloot.


Op 25 oktober 1927 is café Den Stompentoren verbrand. In het voorjaar
van 1928 werd het weer geopend. Het nieuwe café werd op de oude
fundering gebouwd. Op de foto vlnr. Kees Timmerman (jager),
Frans Schaafsma (bouwer), Jac. Kuiper (brandweerman en
stoker op het stoomgemaal), Hendrik van Scheyen (kaasmaker) en
Jan Koning (timmerman en toneelregisseur).


Rechts het land dat D. Rooker kocht. Nu parkeerplaats van de Boet.

November

Den 19-20 en 21ste heel koud met vorst uit een oosten, er kwam ook sneeuw, de autobussen staken. Den schouwplaats te Wognum publiek verkocht. ‘t Laa[t]st van nov: tot 13 dec: stil weer, met damp; later koud, en weinig vorst.

December

6 Dec: An Rooker overl: oud 50 jaar, mogelijk door een val van den stoomfiets voor een tijd terug gebeurd, te Hensbroek: kanker geworden. Tante neeltje Slagter vrouw van voorheen Tn Schermer in Amerika overl: te Maple Lake: Silvercreek Min[n]acota bij P. Schermer thuis oud 84 jaar 3 maanden. 14 Dec: Joh Appel een plaats gekocht van den erven den wed: Honing te Winkel, groot 19-28-85 h.a. en 2 schuren voor ƒ 55.000 en ƒ 13.125. Overname van den asstierant[i]e; voor een nieuw huis ƒ 68.125 plus onkosten. Nog iets van den overleden tante Ntje Slagter uit Amerika, laat nu 7 kinderen van den 14 na, er waren overleden 1 zoon en 6 dochters; den levenden zijn Pieter en Nico van Silverkreek, Henri van St Cloud Min[n]asota, Teunis van South Haven Min[n]asota, Cornelis van Annadale Min[n]asota, en Elisabeth Minn[e] apolis, en Anna (Mrs) vrouw van J. Robi[n]son van Sioux Citij, en 33 kleinkinderen, en 4 achterkleinkinderen na[gelaten]. 15 Dec: weinig sneeuw. Gijs Kuiper overl: 56 jaar. 20 Dec: 3 dagen schaatsgereden, 22 dec: dooi, 24 is alles weer groen; 25 alles wit, en hei[j]zel, 3 dagen geen licht, alle draden hangen zwaar met hei[j]zel, er is heel veel vernield, telegraaf, telefoon afgezet, en den schapen kunnen geen grasje pakken, [hun] wol is alles ijs. Vele schapen hebben groote levers, en gaan dood, door den levers die zijn vergaan. Er zijn boeren die er wel 25 stuks dood hebben, en meer, den natte somer komt er nu eerst uit. Vet vee zakt in prijs. 31 Dec: Rb Bruin benoemd tot hooft der openbare school te Sijbecarspel. Bruin was te Hoogwoud op wachtgeld geplaa[t]st. Er is te water geen vervoer; door ’t ijs.