Accordeonorkest Excelsior uit Aartswoud
Deel 1
Door Cees Modder
Al in 1939 bestond er in Aartswoud een mandolineorkest. De dirigent daarvan was Roelof Wassenaar uit Hoorn. Wanneer het orkest werd opgericht, wie er in het bestuur zaten en hoe het draaiende gehouden werd is niet bekend, want notulen daarvan zijn nog niet te vinden. Het was een flinke en bloeiende vereniging. Maar in de jaren hierna kreeg het accordeon meer en meer de aandacht. Hoe kwam men aan die instrumenten? Het was oorlog en veel geld was er niet. Maar er was wel wat te ruilen en dan waren er natuurlijk altijd wel mensen die ze ook kochten. Dan komen we aan het eind van de oorlog, er zijn meer accordeons en de mandolines liggen stil en men wil toch in groepsverband muziek maken.
Het is tijd voor een ander orkest en dat wordt: Excelsior. Op 1 juni 1945 als accordeonorkest opgericht met 14 personen. De eerste notulen worden gemaakt door Martha List. Er is een voorlopig bestuur, een definitief bestuur wordt gevormd tijdens de eerste jaarvergadering.
Klaas Hemke wordt dan de eerste voorzitter, Maarten Hoogesteger de tweede voorzitter, Frans May penningmeester, Jan Hamming secretaris, Martha List tweede secretaris.
Het dagelijks bestuur moet voor een goede gang van zaken eigenlijk uit Aartswoud of de Gouwe komen. Wat dichter bij elkaar wonen gaf toen, vanwege het slechte vervoer, voordelen voor de vereniging. Dirigent is Roelof Wassenaar die ook dirigent was van het eerder genoemde mandolineorkest.
Leden komen uit Aartswoud en omstreken. Later worden die omstreken eigenlijk geheel West-Friesland en dat in die jaren allemaal op de fiets, want autovervoer is door de oorlog nog niet zo algemeen. Het frappante is wel dat ook in Hoogwoud een accordeonorkest is opgericht, namelijk Con Zelo (1942).
Mandolines verkocht
Notulen van de oprichtingsvergadering zijn niet aanwezig, maar vanaf 23 juni 1946 is alles bijgehouden. Excelsior heeft als jonge vereniging dan al een concours achter de rug en dat alles met goed gevolg, een eerste prijs en meteen in de derde afdeling. De leden willen helpen om het mandolineorkest weer wat actiever te maken. Het gaat daarmee dus niet zo goed. De vele instrumenten die eigendom zijn van het mandoline-orkest, liggen bij Jan Hamming in de opslag. Maar niemand van de leden van het mandolineorkest wil zich bij het accordeonbestuur aansluiten om daarmee te helpen die club weer een zetje te geven. Dus moeten die instrumenten maar verkocht worden. Ook besluiten ze op de jaarvergadering van 1946 een uitvoering te geven en op tournee te gaan. In december 1946 is er weer een ledenvergadering en dan lezen we dat de mandolines verkocht zijn. Twee op eigen dorp en zestien aan dirigent Wassenaar die ook een muziekhandel had in Hoorn. De baten gaan naar Excelsior.
In 1947 wordt Maarten Hoogesteger uit de Moerbeek voorzitter. In één jaar tijd is de opvatting, dat het dagelijks bestuur uit de kring Aartswoud/Gouwe moet komen, rap veranderd. Ook gaan ze weer naar diverse concoursen o.a. in Hoorn en Den Haag en daar behalen ze het hoogste aantal punten van alle orkesten met het gevolg een lauwertak als prijs. Tevens behaalde Wassenaar de dirigentprijs met negen punten.
Februari 1948. Achter vlnr: Jaap Hoogesteger, Theo Pronk, Klaas Doornbos, Cor Iwema, Maarten Hoogesteger,
Jan Hamming, Jan Geuzebroek en Jan Zander. Midden vlnr: Annie Idema, Janny Ruig, Aafje Bakker,
Roelof Wassenaar (dirigent), Jannie Iwema en Lien Doornbos. Voor vlnr: Anton Hoogesteger en Piet van Beem.
Men geeft jaarlijks een openbare uitvoering in Aartswoud en speelt al snel in de tweede klasse. Maar in 1948 op een concours in Leeuwarden behalen ze een 1e prijs (ook een lauwertak) en maken ze promotie naar de 1e klasse. In februari gaan ze op de foto bij Niestad in Schagen. Dit is om de volgende reden: Jan Hamming moet in militaire dienst en zal worden uitgezonden naar Indië. Ook bij de reisjes van bejaarden zijn ze welkom. Het is dan de gewoonte dat er bejaardenreisjes door de dorpsgemeenschap worden georganiseerd, bij thuiskomst worden ze ingehaald door de fanfare maar ook dus door Excelsior.
Men speelt op diverse plaatsen in de regio, niet altijd met veel publiek maar wel met succes. Voorzitter Maarten Hoogesteger speelt dan vaak met zijn twee zonen solo, wat erg werd gewaardeerd. De jaarlijkse uitvoering laat men ook wel eens achterwege want er moet steeds geld bij. De voorzitter vindt het nodig de contributie te verhogen van ƒ 0.25 naar ƒ 0.35 en deze, indien de verloting goed zal verlopen, weer te verlagen tot ƒ 0.25.
In juni 1951 gaan ze met zustervereniging EHAV (Eerste Hoornsche Accordeon Vereniging) en mandolinevereniging Entre Nous, beide uit Hoorn, met drie Naco bussen naar Metz in Frankrijk. De reiskosten bedragen ƒ 15,- per persoon. Voor die tijd een groot bedrag. Maar ze komen met een 2e prijs weer thuis. Ook gaat dat jaar Aaf Bakker de club verlaten. Een tegenslag voor de club, want ze beheert niet alleen goed de penningen, maar ze is ook de pianiste. Wim Veerman uit Aartswoud wordt gevraagd voor de piano.
Het gaat goed met de club want ze komen in 1952 in de afdeling uitmuntendheid. Wel lezen we dat de dirigent geen eigen vervoer heeft. Hij komt dus uit Hoorn met openbaar vervoer. Dat slaagt over het algemeen vrij redelijk , maar met een optreden of een uitvoering is dat moeilijker. Dan moet er toch wat anders bedacht worden, de eigen leden hebben ook vaak geen auto. Bij één uitvoering rijdt hij (ook eens) na afloop mee met de mensen die na het concert de balmuziek verzorgen. Het is dan wel een erg latertje voor de dirigent.
Excelsior 1953.
In 1954 wordt er weinig gerepeteerd wegens ziekte van de dirigent, maar Excelsior gaat door, zowel met optredens als met de jaarlijkse uitvoering. Er vinden ook bestuurswisselingen plaats; secretaresse/penningmeesteres Annie Adema verlaat Aartswoud en dus ook de club. Janny Mantel neemt haar plaats in.
Ook is er een wisseling van voorzitter, Maarten Hoogesteger treedt af en Wim Veerman wordt de nieuwe voorzitter. Later zullen we merken dat die twee weer wisselen.
Dieptepunt
Het aantal leden neemt die jaren langzaam af, 12 leden in 1954, 11 leden 1955, 9 leden 1956, maar het dieptepunt is wel in 1957, dan zijn er nog maar 8 leden over. In 1958 komen er weer een paar leden bij en men gaat met frisse moed verder. De repetities waren altijd in Aartswoud bij café Bakker (‘De Roode Leeuw’ op de hoek Zuiderzeestraat - Westfriesedijk), maar doordat het voor de familie Bakker te duur werd om de zaal te verwarmen gaat men naar café Halfweg (nu ‘De Stompe Toren’). Dat gebeurt in 1958. Het gaat weer goed met de vereniging want er wordt een bas aangeschaft en bassist wordt Piet Zee uit Hoogwoud.
Dat leden wat voor de vereniging over hebben blijkt hier wel uit, want de bas wordt door twee leden van de club gefinancierd. Voorzitter Maarten Hoogesteger (timmerman/aannemer) maakt een medaillekast en die is nog te zien in café de Stompe Toren. Er wordt ook een andere piano aangeschaft, ook daar lappen de leden allemaal wat bij. Het ledental is nu 19 personen. Het gaat goed met Excelsior.
Eerste prijs met lof
Het is nu 1959 en Excelsior doet mee aan een concours in Luxemburg. Ze halen twee eerste prijzen met lof van de jury en dan is het feest in Aartswoud. Als ze in het dorp terugkeren stappen ze uit bij de lindeboom en gaan ze marcherend, onder begeleiding van de trom, naar café de Stompe Toren. Er staat een erepoort en er is een ontvangstcomité onder leiding van meester C. Dekker die ze hartelijk verwelkomt. Ook burgemeester Breebaart en wethouder Tulp zijn erbij aanwezig. Het café is afgeladen vol. Veel speeches volgen en van de gemeente krijgen ze geld voor hun instrumentenfonds, want ze zijn aan het sparen voor een basaccordeon.
Café De Roode Leeuw met links de doorrijstal.
Het gaat lekker met de vereniging. Ze geven jaarlijks een uitvoering, gaan naar concoursen en treden op in andere dorpen. Zo is ook eens opgetreden in Lutjewinkel, dat was in 1960. Daar zakt dirigent Roelof Wassenaar via een luik door het toneel. Hij verbouwereert er niet van en dirigeert rustig door, alleen zijn dirigeerstok is nog zichtbaar. Financieel gaat het beter met de club, want er worden investeringen gedaan door een basaccordeon en pauken aan te schaffen. Maar ook de contributie gaat omhoog, het gaat van ƒ 0,50 naar ƒ0,75 per week.
In 1962 dirigeert Wassenaar al 40 jaar. De club brengt hem op 13 mei een serenade wat zeer in de smaak valt. Het is 1963 als Maarten Hoogesteger aftreedt als voorzitter. Dirk Zon volgt hem op. Niet voor lang want dan neemt Maarten toch het voorzitterschap weer over. We zijn in 1964 als Annie Kort lid wordt van Excelcior. Als de club nu op pad gaat voor een optreden dan wordt de veewagen van vader Cor Kort schoongemaakt. Er komen banken in en men heeft goedkoop vervoer. Maar ja, Annie is dan ook penningmeester en weet dus waar je koopjes kan halen.
Als de heer Wassenaar in 1964 enige maanden ziek is, wordt hij vervangen door de heer Angevare maar ook door Jan Koeten. Veel leden hebben hun eerste lessen gehad van hem. Jan Koeten woont in een klein huisje aan de Weelkade en geeft muziekles aan huis aan vele kinderen in de omtrek. Hij heeft een groot rayon, doet alles op de brommer en bespeelt vele instrumenten waar hij ook les in geeft. Maar het loopt dan niet lekker met de vereniging. Ondanks dat Wassenaar het kalmer aan moet doen neemt hij toch weer de leiding over de vereniging en het gaat meteen weer beter.
Woonhuis Jan Koeten.
Een gezellige club
Dat het een gezellige club was bewijst wel het volgende. In 1965 vieren ze voor het eerst Sinterklaasfeest. Ze doen dat met warme chocolademelk en koek. Voor de pauze wordt er eerst nog gerepeteerd en na de pauze is het feest met cadeautjes uitpakken enzovoort. Later beginnen ze de avond al om 19.30 uur en het duurt tot in de kleine uurtjes. Toch is er dan nog tijd te kort, ze gaan het feest op een andere avond vieren en dan bij een van de leden aan huis, maar…….het blijft een latertje.
Ook krijgen ze in 1965 een bijdrage uit het Anjerfonds voor een andere piano die dan ook dadelijk wordt aangeschaft. In 1967 wordt er een elektronisch accordeon aangeschaft. Weer een vooruitgang dus. De piano wordt al een poos bespeeld door meester C. Dekker maar in 1968 volgt mevrouw Annie Zander-Bakker hem op. De basaccordeon wordt bespeeld door Marian v.d. Kolk-Honingh. Ook wordt er in dat jaar besloten dat de leden in het vervolg zelf hun bladmuziek gaan betalen. Maarten Hoogesteger treedt af als voorzitter en Dirk Zon volgt hem weer op. Ze wisselden die functie nog al eens.
Jubileumconcert 1970.
Dirk Zon verlaat de vereniging in 1970 wegens drukke werkzaamheden. Hij is meerdere keren voor een aantal jaren voorzitter geweest, Anja Zander volgt hem op. Ook bestaan ze dan 25 jaar. Er is een jubileumuitvoering met een vereniging uit het Duitse Kevelaar. Het is een goed concert en er wordt een jubileumoorkonde uitgereikt aan alle leden. Ze treden dat jaar diverse keren op, ook in Duitsland.
Anja Zander.
Gouden Meid
Annie Hopman-Kort had al voor veel nieuwe leden gezorgd, die niet alleen muziek maakten maar ook heel actief waren in een bestuursfunctie of ander werk binnen de vereniging. Zo ook in 1970. Ze had Geja Blokker gevraagd om te komen spelen en ……….zij werd volgens de leden een ‘Gouden Meid’. Ze deed van alles, maakte bijvoorbeeld diploma’s en programma’s en werd in 1977 voorzitter. Ze zou dat blijven tot de vereniging wegens een tekort aan leden in 2010 niet verder kon.
Men doet van alles om de vereniging zo goed mogelijk te laten draaien. Zo gaat men (ook) koek verkopen om de kas wat gevuld te krijgen en dat gaat goed want ze houden dat jaren vol. Op 15 en 16 mei 1971 gaat de hele ploeg met aanhang en het Tienerkoor van Aartswoud/de Gouwe onder leiding van mevrouw Annie Zander-Bakker en nog enkele belangstellenden - de bus moet goed vol - naar Kevelaar in Duitsland. Het worden een paar prachtige dagen, er wordt volop muziek gemaakt en veel gezien.
Als de zomervakantie voorbij is kan men niet meer in het café terecht. De schaakclub heeft meer ruimte nodig en daarom moet Excelsior wijken. Ze proberen het een paar keer in de school maar dat speelt niet zo lekker, daarna mogen ze in de kerk repeteren en dat gaat beter. Later komen ze toch weer in de school terecht.
Uitwisselingen
In oktober 1973 is er weer een uitwisselingsconcert met een orkest uit Duitsland ‘Die Xantener Musikanten’. Men maakt er twee heel goede dagen van. De gasten worden opgewacht in Hoorn waar ze mogen genieten van een rondleiding. Vervolgens worden ze bij de leden ondergebracht en dan is er die avond nog een concert in het dorpshuis van Hoogwoud. De volgende dag worden nog de molens bij Schermerhorn bezocht en daar wordt dan ook (tevens) afscheid van ‘Die Xantener Musikanten’ genomen. Van dit orkest krijgt Excelsior nog een zelfgemaakt muziekstuk met de opdracht: Studeer het in en kom het dan bij ons tijdens een concert spelen.
Concert 1973 in Dorpshuis Hoogwoud.
De heer Wassenaar is inmiddels 50 jaar dirigent. Hij is dan ook 50 jaar dirigent van het mandolineorkest Entre Nous uit Hoorn waarmee Excelsior nog al eens samen optreedt, zowel in Hoorn als in Aartswoud en ook vele avonden in bejaardenhuizen. De muziekzaak van Wassenaar, die al 50 jaar bestaat, wordt in een nieuw jasje gestoken en de heropening daarvan valt samen met zijn jubileum.
Voor de concerten die Excelsior geeft, probeert men nu ook medewerking te krijgen van vocale ensembles. In 1974 is dat zangvereniging ‘Zang en Vriendschap’ uit Lutjewinkel en het jaar daarop is er een succesvol concert samen met operettevereniging ‘West-Frisia’ uit Winkel. Niet alleen koren en muziekverenigingen zijn welkom, maar ook toneel, b.v. toneelgroep ‘Samen’ uit Schagen of cabaret, Piet Zee uit Twisk enz. Zo probeerde men van alles om het publiek te laten genieten.
Concert 1970.
We komen nu in 1975. Er wordt weer feest gevierd. De vereniging bestaat 30 jaar en viert dat met een Fins buffet in Nibbixwoud. Ook beginnen ze weer met acties om de kas te spekken. Men gaat Friese koek en ballpoints verkopen. Er is een uitwisseling met het Akkordeonorchester der Musikschule ‘Vollmetal’ uit Meinerzhagen. Ze geven samen een concert met medewerking van Ton Koenis (zang) en het gitaarduo Annie en Kees Kruisdijk. Men heeft deze keer ook voor het eerst gelijke kleding aan wat zeer in de smaak valt.
Op 14 mei 1977 brengt Excelsior een tegenbezoek aan Meinerzhagen in Duitsland. Het wordt een prachtig weekend, lekker muziek gemaakt, veel gezien en veel gelachen. Tijdens de jaarvergadering op 6 oktober 1977 treed Anja Zander af als voorzitter, Geja Blokker neemt die functie over. Netty Wittekoek wordt dan secretaresse en Wil Kok penningmeesteres. Ook word er die avond een voorstel van Henk Schaafsma aangenomen om eens een avond met de leden en eventuele aanhang uit te gaan. Prompt mag hij het dan ook organiseren.
Groei en succes
We komen nu in 1978. Er is veel ijs en sneeuw en ze gaan zelfs op de zondagmorgen repeteren. Het is te gevaarlijk om in de avond nog op pad te gaan. Dit bewijst wel dat de leden veel voor hun vereniging over hebben. Er komen ook nog steeds nieuwe leden bij. Dirigent Wassenaar is daarin heel actief, hij plukt ze als het ware van de straat af. Bij het lezen van de notulen valt op dat men elkaar goed op de hoogte houdt van het wel en wee van alle betrokkenen. Men geeft om elkaar. Ze treden ook veel in West-Friesland op voor bijvoorbeeld plattelandsvrouwen, brandweer, bejaardenorganisatie, enz. Dat alles om de kas te spekken.
Programma concert.
Er valt nog iets op in de notulen, de nummers op de lootjes moeten duidelijker zijn want er blijven prijzen over. Ook worden er diverse bestuursbijeenkomsten gehouden (3 personen) om muziekstukken uit te zoeken en te beoordelen, concerten te bespreken, de optredens elders en de diverse acties en natuurlijk de uitwisselingen met andere verenigingen te organiseren. Als je dat allemaal leest, ‘Alle Hulde’.
Dirigent Roelof Wassenaar in actie.
Er is weer een uitwisseling met de Musikschule ‘Vollmetal’ in november 1979. De zaterdag wordt gezellig doorgebracht, op zondag is er een koffieconcert. Al met al leuk en gezellig en een geslaagde muzikale bijeenkomst.
Er komt weer een andere piano en tijdens het eerste concert valt dit al dadelijk op, een goede investering dus. Ook is dat jaar een topjaar wat betreft het aantal leden, namelijk 22 personen. Op het toneel is het passen en meten en men moet ruimte creëren om alles te plaatsen, maar met een groep als Excelsior lukt dat altijd. Het valt wel op dat er tijdens de jaarvergaderingen altijd veel leden aanwezig zijn.
Op 23 en 24 mei 1981 ging Excelsior weer naar Meinerzhagen. Het moeten prachtige dagen geweest zijn. Ook bij de beschrijving daarvan kun je merken dat veel leden daaraan meewerken maar dat de ‘Gouden Meid’ (Geja) daarin een groot aandeel heeft. Ze heeft voor ieder lid van de gastvereniging een bord beschilderd met de tekst ‘Muziek maakt Vrienden’.
Afscheid van dirigent Wassenaar
Tijdens het 60-jarig jubileum van Entre Nous en van de heer Wassenaar als dirigent op 1 mei 1982 treed ook Excelsior op. Op het einde van die avond spelen beide orkesten samen. De krant schrijft in zijn verslag: ‘Hierna volgde een uniek feit in de historie van beide orkesten, men speelde samen de mars van Entre Nous van Hendriksen. Hiervoor was het podium bijna te klein, maar met enig passen en meten kon toch iedereen zijn plaats innemen. Deze mars gespeeld onder leiding van de bijna 80-jarige heer Roelof Wassenaar was een prachtige afsluiting’.
Een mooi afscheid dus van deze bejaarde dirigent. De 79-jarige Roelof Wassenaar is dan 37 jaar dirigent geweest van Excelsior. Hij heeft het orkest ook helpen oprichten en al die jaren met veel inzet zijn dirigentschap gedaan.
Bron: Notulen Excelsior
Foto’s: Archief Cees Modder
