150 jaar parochiekerk St. Jans Geboorte

Door Bep de Haan

In 2015 bestaat de katholieke kerk van Hoogwoud 150 jaar. Op 17 juli 2015 vieren de R.K.-gelovigen van Hoogwoud en Opmeer dit jubileum, maar de opening van dit feestelijk jaar heeft reeds deze zomer plaatsgevonden op 20 juli. Vele generaties zijn deze kerk binnengegaan voor een viering of dankgebed en de parochianen van nu werken er hard aan om dit gebouw ook voor de gelovigen van morgen veilig te stellen. Deze kerk is door de jaren heen een belangrijke plek van samenkomen geweest, met name tijdens de scharniermomenten van een mensenleven. Er zijn huwelijken ingezegend, parochianen uitgedragen, er heeft een priesterwijding plaatsgevonden, er zijn kinderen maar ook volwassenen gedoopt en door de bisschop gevormd en velen hebben voor de eerste maal de Heilige Communie ontvangen. De geschiedenis over deze afgelopen 150 jaar wordt momenteel in een boekwerk samengevat. In deze uitgave van de stichting Hoochhoutwout willen wij een klein deel van deze anderhalve eeuw belichten.

Wanneer men vanuit Opmeer het dorp Hoogwoud binnenkomt, staat aan de linkerkant het kerkgebouw. Vanaf 1865 wordt in dit gebouw het katholieke geloof beleden. In de eeuwen daarvoor kwamen de katholieken op diverse plekken samen. In de vroege middeleeuwen was het katholicisme de geloofsleer die men in grote getale aanhing, maar na de Beeldenstorm waren alle uitingen van het katholieke geloof ten strengste verboden. De katholieken kwamen samen in schuilkerken, wat veelal niet meer was dan een boerenschuur. Een priester was niet altijd aanwezig. Rondreizende priesters, vaak verkleed als handelsreiziger of ambachtsman, maakten zich bekend wanneer zij het gevoel hadden: ‘Deze mens kan ik vertrouwen, hier is het veilig.’ Het waren dan de ‘Klopjes’ (in veel gevallen de wat oudere vrouwen) die in het dorp door middel van klopsignalen aan gelovigen kenbaar maakten dat er een priester was. Men wist dan zelf wel op welke plek en tijd de samenkomst was. In het geheim kon men dan de Heilige Mis bijwonen, de communie ontvangen, kinderen laten dopen en trouwen volgens de katholieke rituelen. Maar in 1855 veranderde er veel, er kwam vrijheid van meningsuiting en vrijheid van geloof.

In Utrecht werd een bisschoppelijk bestuur aangesteld en kwam hier de roep om een eigen parochiekerk. De Hoogwouders hadden hun kerkgebouw van vóór de Reformatie moeten afstaan aan de staat en deze kwam in handen van de Nederlands Hervormde gemeente. Ook in de buurgemeente Spanbroek was dat het geval, terwijl de parochie Obdam, na veel strijd, zijn eigen kerk weer in gebruik mocht nemen. Deze kerk staat ook in het centrum van het dorp zoals ook in Hoogwoud de huidige Nederlands Hervormde kerk (eens de katholieke kerk) in het hartje van het dorp staat. Na 1860 begon men actie te ondernemen om tot de bouw van een nieuwe kerk te komen. Deze kon worden gebouwd aan het begin van het dorp waar zich een bouwvallig kerkje bevond en waar in het jaar 1845 al een katholieke begraafplaats was aangelegd. Na veel strijd over de financiën was het pastoor van Staveren die met veel tact en wijsheid de kerkmeesters en de gelovigen toch op één lijn wist te brengen.

Om een keuze te maken tussen diverse architecten en verschillende stijlen is het toenmalige kerkbestuur in de koets gestapt om in Noord- en Zuid-Holland enige kerken te gaan bezoeken. Eendrachtig spraken zij hun voorkeur uit voor de kerk te Warmond, deze vonden zij ‘doodeenvoudig doch aller-schoonst, majestueus, en godsdienstopwekkend’. Op 17 juli 1865 werd de kerk, tijdens een luisterrijke viering en in aanwezigheid van een groot aantal parochianen, ingewijd door bisschop Mgr. Wilmers. Pastoor van Staveren kon tevreden zijn, maar de financiële zorgen bleven. Veel moest er nog worden aangeschaft, maar ook veel werd er geschonken bij gelegenheid van bijvoorbeeld een zilveren huwelijksjubileum. Door pastoor Beunis werd een sieradenfonds opgericht. Alle schenkingen staan vermeld, compleet met naam en ter gelegenheid waarvan men iets aanbood. Veel mooie ornamenten, kandelaars, bloemenstandaarden, beelden, klokken en bidbanken zijn door schenkingen van eigen parochianen verkregen.

Op deze foto uit ongeveer 1910 zien we nog de originele pastorie die in 1928 
werd gesloopt en vervangen door de huidige pastorie.

In de afgelopen 150 jaar is er veel veranderd, maar ook veel gebleven en dit alles zal worden belicht, bezongen en tentoongesteld tijdens het jubileumjaar 2015. In maart 2015 zal er een tentoonstelling zijn waar een overzicht zal worden getoond van het parochieleven van de afgelopen 150 jaar. Door middel van foto’s, filmbeelden en voorwerpen uit het ‘Rijke Roomsche Leven’ zal u zich even kind van toen voelen. Ook dit alles zal plaatsvinden in de parochiekerk.

Tijdens deze tentoonstelling is er ook gelegenheid om in te tekenen voor het indrukwekkende boek:

Een geschiedenis van de katholieke gemeenschap in Hoogwoud en Opmeer vanaf de middeleeuwen tot St. Jans Geboorte in de periode 1865-2015.

Dit indrukwekkende boekwerk is rijk voorzien van verhalen over pastoors, werkgroepen,  verenigingen en prachtige foto’s van het kerkinterieur. Maar bovenal leest u hierin de geschiedenis vanaf de middeleeuwen en alle veranderingen die er sindsdien hebben plaatsgevonden.

Kerk met nieuwe pastorie.