Vereniging IJsbaan Speelweide in Hoogwoud

Door Annet Brode-Mooij

In Hoogwoud kent bijna iedereen wel de speelweide. Kinderen vermaken zich daar, door een balletje te trappen of verstoppertje te spelen. In de winter wordt de speelweide onder water gezet en met wat geluk en hulp van de weergoden bevriest dit water en kunnen de schaatsers hun geluk niet op. 

Burgemeester Breebaart opent met twee lichtkogels de speelweide. 

In 1953 werd achter de openbare lagere school een mooi stuk grasveld aangelegd, omgeven door een aarden wal. Met behulp van adviezen van Staatsbosbeheer werd de beplanting ingericht. De aarden wal kwam van pas in de winter, doordat men hierdoor het speelterrein onder water kon laten lopen voor een ijsbaan.

Opening

Op 25 augustus 1953 werd de oprichtingsvergadering ten gemeentehuize gehouden. Daar werd een voorlopig comité opgericht voor het openingsfeest van de speelweide. Leden van het comité waren: burgemeester D. Breebaart, dokter J. Pool, meester J. Runeman, meester J.F. Potter, commies J. du Pree, mevrouw. A. Hooijboer-Duin en mevrouw Wit-Koopman.

Op 7 september 1953 werd de speelweide officieel geopend door burgemeester D. Breebaart. Aangezien de jeugd al gebruik had kunnen maken van de speelweide en de bijbehorende speeltoestellen, werd dit niet gedaan door het doorknippen van een lint, maar door het afvuren van een lichtspoor-pistool. Breebaart schoot twee groene lichtkogels af. Dit maakte nogal indruk op de toeschouwers. Na deze opening hield meester Runeman, hoofd van de openbare school, een kleine toespraak en spoorde de jeugd aan hun uiterste best te doen bij de kinderspelen, die bij de opening werden gehouden.

In navolging van de oprichtings- vergadering werd er op 7 januari 1954 de eerste vergadering gehouden van het ijscomité. Leden van dit comité waren:

Burgemeester D. Breebaart, Dhr. W. Mens, Dhr. J. Runeman, Dhr. J. du Pree, Dhr. J. Groot en Dhr. R. Oostenveld. Deze vergadering had nog maar net plaats gevonden toen op 25 januari 1954 de eerste ijsdag zich aankondigde.

Op de openingsdag in 1953 werden kinderspelen georganiseerd.

Bestuur

Met de komst van de speelweide kon er in de winter op een mooie baan worden geschaatst.

Om de baan te prepareren was het nodig dat er enige vorm van organisatie was. Hiervoor werd de vereniging ‘IJsbaan speelweide Hoogwoud’ opgericht.

Als oprichtingsdatum werd 25 augustus 1953 aangehouden, hoewel de eerste vergadering van het comité in januari 1954 werd gehouden. Pas in 1978 werd de vereniging bij de notaris en kamer van koophandel ingeschreven. Door de jaren heen zijn er diverse bestuurswisselingen geweest. De bestuursleden waren allen vrijwilligers die het met grote inzet mogelijk maakten om ieder jaar de speelweide onder water te zetten, verlichting aan te brengen rondom de baan, muziek te verzorgen tijdens de openingstijden van de ijsbaan en vooral niet te vergeten het prepareren van het ijs en het onderhoud ervan. Ook werd er in het bijbehorende gebouwtje koek en zopie verkocht.

1954 - De ijsbaan van Hoogwoud geopend. Er werd volop op geschaatst.

Het is ondoenlijk om alle bestuursleden te benoemen, maar zonder de anderen tekort te doen, zijn er een aantal bestuursleden die toch een vermelding verdienen. Zij zijn erelid van de vereniging. Vanaf 1955 was Cor Potgieser bestuurslid. Hoewel hij nooit op de voorgrond trad, was hij wel altijd aanwezig.

Toen Cor 25 jaar lid was, werd hem een receptie aangeboden. Hier voelde hij in eerste instantie helemaal niets voor, maar later ging hij toch door de knieën. Cor was inmiddels 87 jaar, toen hij 40 jaar bestuurslid van de ijsclub was.

In 1997 is Cor op 89-jarige leeftijd gestopt als bestuurslid. Arie Zee heeft zich ook vele jaren ingezet voor de ijsclub. Hij was bestuurslid, maar heeft ook vele rondjes op de ijsbaan gereden en zelfs meegedaan aan koppelwedstrijden die onder andere in Hoogwoud werden gehouden. Pé Bakker heeft zich eveneens vele jaren ingezet. In januari 2016 heeft hij de voorzittershamer overgedragen aan John Kunis. Na 31 jaar bestuurslid te zijn geweest, was voor Pé het moment gekomen om afscheid te nemen.

De samenstelling van het bestuur in 2019, is: John Kunis, voorzitter; Jan Schilder, vice-voorzitter; Piet Rens, secretaris; Peter Mul, penningmeester; Ruud Kolken, leden administratie en beheer website; leden: Piet Donker (vanaf 1970), Rob Dijkstra, Gerrit Kuipers, Lex Koenis, Cees Keeman en Rob Niele.

Winters

Maandag 25 januari 1954 was de eerste ijsdag van dat jaar. De speelweide was reeds onder water gezet en op donderdag 28 januari was de eerste dag waarop gebruik gemaakt kon worden van de ijsbaan. Door burgemeester Breebaart werd toestemming geven aan de schooljeugd om te gaan schaatsen. De kinderen van Hoogwoud en Aartswoud hadden ijsvrij gekregen van school en reden hun eerste baantjes.

In november 1955 werden verlichtings- palen in de grond gezet en vanaf half december begon men met pompen.

Eerst leek het erop dat het niet erg wilde vriezen, maar uiteindelijk was de ijsbaan in prima conditie en werd er druk gebruik van gemaakt. Veel schaatsliefhebbers uit de wijde omtrek trokken naar Hoogwoud om 4 weken gebruik te kunnen maken van het ijs. Het bestuur had soms tot diep in de nacht werk om de baan op orde te houden. Bij 18 à 19 graden vorst viel dit niet mee.

Tijdens de openingstijden werd de muziek verzorgd door mevrouw Bultje.

In november 1958 werd duidelijk dat de gemeente voor 3 jaar subsidie had afgegeven aan de ijsclub. Hierdoor werd de financiële situatie voor de club wel wat rooskleuriger. Begin februari 1959 was het bestuur druk bezig met het prepareren van de ijsbaan. De planning was dat deze 5 februari open zou gaan, maar de jeugd gooide roet in het eten. In een krantenartikel stond te lezen:

5 februari 1959: IJsbaan onbruikbaar.

De jeugd heeft het blijkbaar niet kunnen afwachten tot het tijdstip waarop het bestuur van de ijsbaan de baan voor het publiek kon openstellen. Donderdagmiddag heeft zij bezit van de baan genomen en het resultaat is, dat de baan thans haast onbruikbaar is geworden.

Er mag wel een wonder gebeuren indien het komende weekend de baan in een goede conditie zal zijn. Het valt ook niet mee, als je zo’n grote gladde vlakte vlak bij de deur hebt en je mag er niet op komen. Toch was het beter geweest om nog een dagje te wachten.

Uiteindelijk werd er op 8 februari even geschaatst. De dagen daarna werd het beter en kon men tot 15 februari gebruik maken van de ijsbaan.

In oktober 1959 werd in een bestuurs- vergadering een schrijven van de Heidemaatschappij besproken. Uit een groot onderzoek was gebleken dat op een diepte van meer dan een halve meter de doorlatendheid van de grond steeds groter werd, daar in de lagere grondlagen weinig of geen slib voorkwam. In het rapport werd aan de gemeente meegedeeld dat de grond geschikt was voor uitbreiding van de openbare begraafplaats bij de NH-kerk en dat de speelweide best een stuk lager kon. Het zou zelfs 50 à 70 cm kunnen zijn. In 1964 was dit uiteindelijk gerealiseerd. Door deze verlaging werd het rijden op de ijsbaan prettiger, omdat men meer in de luwte kon schaatsen. De jaren daarop kon ieder jaar wel een paar dagen worden geschaatst. Met als hoogtepunt toch wel februari 1963. Die maand kon iedere dag gebruik gemaakt worden van de ijsbaan. In de winters waarin geschaatst kon worden, werden er voor de jeugd schaatswedstrijden gehouden.

Foto uit 1957. De burgemeesterswoning is inmiddels voltooid.

 

Er wordt weer geschaatst op de mooie ijsbaan.

 

Niet alleen in 1959, maar ook later was het voor de jeugd soms moeilijk om niet te vroeg op de ijsbaan te gaan.

In 1970 schreef Krelis Molenaar daarover in De Lastdrager:

“Ik wou ’t deuze keer efkes hewwe over onze aisbaan. Al is ’ t dan nag wel gien Jaap Eden baan, goed; maar Hoogwoud is ok Amsterdam nag niet.

Wél binne we allegaar bar grousk op ons baantje, midde in ’ t durp.

Je zalle in de neiste buurt nag puur zoeke moete, om er nag zóóntje te vinde. En den nou ok nag die nuuwe verlichting, wel een stik of acht pale met lampe der omheen.

Volgens main, een baan om van te kwoile!!!

En deerom vond ik ’ t nou zo verskrikkeluk jammer, dat een stik of wat beunhaze, dat mooie aisbaantje stiktrapt hadde. Voor dat zelfde skosse-trappe hewwe ze ons vroeger ok deres achter de vodde zeten, deer niet van, maar om nou zómaar zóón mooie aisbaan stik te trappe

……. Néé, joòs, deer hew ik gien goed woord voor over.

Je kenne nou ienmaal gien twei regknokkels uit ien varke snaie. Wat jollie ien keer vernield hewwe, BLIJFT vernield.

Deerom joòs, (en moidjes), asse we nou soms nag eres een wintertje kraige, dén skosse-trappe op de kikkersloutjes, en later lekker skaasseraie op een mooie, gave, gladde aisbaan. Al is er teugwoordig veul, wat ik niet begraipe ken van dat jonge spul, als de knoiper op de steert komt, heb ik toch nag wel zóveul vertrouwe in de gemeenschapszin van de jeugd, datte ze hulle (aige!!!) baantje tóch wél ontzien zalle. Nou Joòs, bai voorbaat alvast bedankt, deur Krelis  Molenaar”

 

In 1991 wordt er voor het eerst na jaren weer gestreden om de gemeente beker. De deelnemende teams waren: Hoogwoud, Aartswoud, de Gouwe, Langereis en Opmeer (hoewel Opmeer niet compleet was). De beker werd dat jaar gewonnen door Aartswoud, met Hoogwoud als tweede.

In 1996 behaalde dorpsgenoot Barbara de Loor een derde plek op het EK schaatsen. Het bestuur van de ijsbaan had haar een bos bloemen gestuurd ter felicitatie.

Daarop stuurde Barbara een bedankje, hetgeen met trots werd ontvangen.

In 1999 bleef de winter helaas zonder ijs. Het bestuur kwam in februari bij elkaar en besloot om alle leden een uitnodiging te sturen om mee te gaan naar Heerenveen om daar op 20 februari te gaan schaatsen op de overdekte baan. Jong en oud ging met een volle dubbeldekker naar Heerenveen.

Op 12 januari 2003 werd er door een deel van het bestuur een door henzelf uitgestippelde toertocht geschaatst. Henk Rens maakte daarover het volgende verslag: ‘11 januari 2003 werd de route nog lopend verkend. Rob Dijkstra was verantwoordelijk voor de begeleiding en het afzetten van het verkeer.

Arie Zee, Peter Bakker en Piet Rens waren de dapperen die onder zware omstandigheden de tocht begonnen. Piet reed echter in het eerste beste wak en viel tot zijn nek aan toe in het water. Dat was voor Arie toch wel even schrikken en hij koos voor de eerste kilometer even een andere route. Via de Langereis, door Aartswoud en langs de Gouwe werd de tocht vervolgd. Hier en daar moest worden gekluund omdat door de ingevallen dooi de tocht niet makkelijker werd. Peter Mul riep dat deze tocht betiteld kon worden als “de Hel van Westfriesland”. Het venijn zat in de staart. De laatste 20 meter ijs was nog iets dunner dan de rest. Peter kon nog net het vege lijf redden door zich vast te klampen aan wat overhangende takken.

Arie had de buitenbocht genomen en kon op die manier nog met droge voeten deze historische tocht afronden. 1 uur en 55 minuten later betraden de heren tevreden de kantine bij de speelweide.’

 

Op 6 februari 2005 werd het vijftigjarig bestaan van de vereniging gevierd. Ieder lid kreeg een uitnodiging om gratis mee te gaan naar Thialf in Heerenveen. De opkomst was enorm. Zo’n 250 personen waren mee. Na afloop werd er met ongeveer 200 personen boerenkool gegeten in sporthal De Weijver. Met een borreltje toe was het een mooie viering.

In 2009 werden na jaren weer schaatswedstrijden gehouden. Ook het Hoogwouds Kampioenschap priksleeën vond plaats. Voor de volwassenen hield dit in dat zij naar de overkant moesten sleeën, waar een stoel klaar stond met een borrel erop. Als ze die op hadden, moesten ze keren en dan zo snel mogelijk weer terugsleeën. Het jaar daarop was er gelukkig weer ijs en werd er een ijsbaandisco gehouden. De opkomst was overweldigend. De schatting was dat er 500 personen aanwezig waren. Het was beregezellig, volgens de jeugd.

Het openingsrecord werd gevestigd op 3 december 2010. Op advies van Pé Bakker, die in het verre oosten zat, werd de baan eind november volgepompt met als resultaat dat er 3 december geschaatst kon worden.

 In 2015 werd het 60-jarig jubileum gevierd met een bezoek aan de schaatsbaan in Hoorn. Net als in 2005 was het een groot succes.

 

Op de rug zien we Piet Rens en rechts Pé Bakker. Het baanonderhoud is aan de mannen van de ijsclub wel besteed.

Zomers

Hoewel de naam ‘IJsbaan speelweide’ het niet doet vermoeden, was de vereniging ook actief in de zomers. In de zomer van 1956 werden volksspelen gehouden op de speelweide. Deze leverden financieel niets op. In februari 1958 werd tijdens de bestuurs- vergadering besloten om een voetbalwedstrijd te organiseren ten bate van een nieuwe pomp, de pomp was namelijk in december kapot gegaan. Er werd contact opgenomen met de brandweer met het voorstel om op de zaterdag voor de kermis in juni een wedstrijd te spelen. Er werd ook besloten om in de tweede helft van mei weer volksspelen te houden. Uiteindelijk werd die zomer op de dinsdag na de kermis de voetbalwedstrijd gespeeld. De brandweer tegen de ijsclub. De wedstrijd begon om 19.00 uur. Helaas ontbraken in het elftal van de ijsclub een aantal mensen en moest er snel vervanging worden gezocht.

De wedstrijd had een aangenaam en spannend verloop en werd uiteindelijk door de brandweer gewonnen met 7-6.

Met het spelen van deze wedstrijd werd 50 gulden opgehaald voor de aanschaf van een nieuwe pomp.

1975 - allemaal weer de schaatsen onder.

Als de winter ten einde was, werd de aandacht op de volksspelen gericht. Deze vonden plaats op 30 april, de verjaardag van koningin Juliana. Hoewel de ijsclub dit organiseerde, besloot men dat de vereniging niet de naam van Oranjevereniging zou aannemen. Zo werd ruzie met de rest van de gemeente voorkomen. Aartswoud had namelijk bezwaar gemaakt. Koninginnedag begon bij het Dorpshuis, waar alle lagereschoolkinderen zich verzamelden. Voorafgegaan door de fanfare Meerwoudia trok men in optocht naar het gemeentehuis waar een aubade werd gebracht. Daarna werd in het dorpshuis een filmochtend gehouden. ’s Middags werden volksspelen gehouden op de speelweide.

’s Avonds was er een puzzelrit voor wielrijders met een prijsuitreiking in het Huis van Egmond.

In 1968 zag het ernaar uit dat er dat jaar geen Koninginnefeest in Hoogwoud zou plaats vinden. Aan het gemeentebestuur werd meegedeeld dat het bestuur van de ijsbaan meende te moeten stoppen met het organiseren van het Oranjefeest, wegens onderbezetting.

Al spoedig kwam hier protest op en werd begin april een spoedvergadering bijeengeroepen. Met hulp van het bestuur van fanfarekorps Meerwoudia, slaagde men erin om toch een mooi programma samen te stellen. Ondanks dat het bestuur had aangegeven onderbezet te zijn, werd in hetzelfde jaar een beroep gedaan op de vereniging om mee te werken aan het drumbandconcours, die op de speelweide plaats vond. Gelukkig kon men hieraan voldoen en verzorgde de ijsclub de consumptieverkoop, hoewel het verkopen van ijs aan slager Witsen was verhuurd. Het drumbandconcours werd georganiseerd door de drumband- vereniging De Woudklappers, maar vond wel plaats op de Speelweide.

 

Eén keer in de 5 jaar werd er op 5 mei bevrijdingsfeest gehouden. Ook deze feesten werden door de ijsclub georganiseerd. In 1970 werd groot uitgepakt in verband met 25 jaar vrijheid. Zo was er op 3 mei een sterrit voor auto’s, motoren, brommers en fietsen met speciale attracties. Op 4 mei een herdenkingsdienst in het Dorpshuis. 5 Mei was er in de ochtend een grote gekostumeerde optocht voor groot en klein, met aan het einde een prijsuitreiking voor elke categorie. In de middag werden er kinderspelen gehouden op de speelweide. P. Schilder had zijn hal ter beschikking gesteld, waar gebruik van kon worden gemaakt bij slecht weer, maar dat was gelukkig niet nodig. Voor bejaarden was in het dienstencentrum de mogelijkheid tot kienen en kaarten.

In de hal van P. Schilder was er ’s avonds een groot tienerbal. In het Dorpshuis was er een uitvoering van toneel en cabaret, door eigen dorpsgenoten. Opgevoerd werd de eenakter ‘De Koperen Pot’. Na de pauze was er het Westfries cabaret ‘Drie plus één’.

Naast deze feestelijkheden was er ook nog een wedstrijd voor etalage-, gevel- en tuinversiering.

Vanaf de jaren 80 zijn de oranjefeesten niet meer door de ijsclub georganiseerd. In 1985 werd in de vergadering van mei gevraagd wat er met de spullen moet gebeuren. Het antwoord daarop was: gebruike die het gebruiken wil. Gelukkig doet de ijsclub zijn naam nog wel eer aan en zal voorlopig de speelweide in de winter onder water worden gezet en uitgekeken worden naar Koning Winter.